ترمیم کردن دندان اگر چه کمک زیادی به بهبود کیفیت زندگی و سلامتی افراد می کند اما در سایه پیشرفت علم و تکنولوژی، امروزه درمانی تهاجمی محسوب می شود و در حال جایگزین شدن با درمان های کم خطرتر است. فیشور سیلانت دندان یا شیاربندی دندان که در نیمه دوم قرن بیستم جایگزین ترمیم های پیشگیری دندان شد، از مهم ترین این درمان ها است.
نزدیک به ۲۰۰ سال از اولین ترمیم دندانپزشکی می گذرد و چیزی حدود ۱۵۰ سال از زمانی که دکتر جی.وی.بلک انواع پوسیدگی های دندان را طبقه بندی کرد و درمان هایی برای هر کدام پیشنهاد کرد. در این مدت بسیاری از افراد از توان بهتر برای جویدن بهره مند شده اند و کشیدن دندان که زمانی تنها درمان دندانپزشکی مرسوم بود، به تدریج به کاری غیر معمول تبدیل شده است. در این مقاله به سراغ معرفی فیشور سیلانت دندان که جزو اصلی ترین خدمات کلینیک دندانپزشکی تهران می باشد، خواهیم رفت.
سرفصل‌ها
فیشور سیلانت دندان چیست؟
فیشور سیلانت دندان (به انگلیسی fissure sealant) که در متن ها به شیارپوشی دندان یا شیاربندی دندان هم ترجمه شده است، درمانی پیشگیرانه است که با بستن شیارهای دندانی در بدو رویش، آنها را از پوسیدگی احتمالی در آینده محافظت می کند.
این درمان کمک می کند که کودکان و نوجوانان و همینطوری افرادی که شرایط خاصی دارند، دوره های پرخطر برای دندان ها را به سلامت از سر بگذرانند. طبق تحقیقات انجام شده شیاربندی دندان تا دو سال اول قرارگیری در دهان جلوی ۸۰ درصد پوسیدگی ها را می گیرند.
در دو سال بعدی این رقم اگرچه افت می کند ولی هنوز قابل توجه است؛ کسانی که فیشورسیلانت انجام داده اند در سال چهارم این درمان هنوز ۵۰ درصد کمتر گرفتار پوسیدگی دندان می شوند. علاوه بر این تحقیقات نشان داده اند که کودکان محصلی که این عمل شیارپوشی دندان را انجام نمی دهند تا ۳ برابر بیشتر دچار پوسیدگی دندان می شوند. بنابراین به نظر می رسد هیچ توجیهی برای صرف‌نظر کردن از فیشور سیلانت دندان و رفتن به سمت درمان های تهاجمی مانند پرکردن دندان، وجود ندارد.
جنس فیشور سیلانت چیست؟
فیشور سیلانت از مواد رزینی یا گلاس آینومری ساخته می شود که به صورت مایع یا ژل بر روی شیارهای سطح دندان (معمولاً دندان های آسیاب) قرار می گیرد و پس از سفت شدن، یک لایه محافظ شفاف یا سفید رنگ ایجاد می کند. این لایه، مانع نفوذ باکتری ها و مواد غذایی به داخل شیارهای عمیق مینای دندان می شود. رایج ترین نوع سیلانت ها بر پایه رزین کامپوزیت هستند که مقاومت بالایی دارند.
برای مطالعه بیشتر: ترمیم دندان چیست
فرایند فیشور سیلانت تراپی یا شیاربندی دندان چگونه است؟
همه دندان ها در زمان روییدن شیارهایی در سطح جونده شان دارند. این شیارها در دوران تکامل دندان در استخوان فک پدید می آیند و در تمام طول عمر در دندان قابل مشاهده اند.
اگرچه در گذر زمان بر اثر سایش طبیعی دندانها رفته رفته عمق این شیارها کم می شود. اما شیارهای دندانی به خصوص در سنین جوانی عمق قابل توجهی دارند و به همین دلیل مستعد جمع کردن باقیمانده های غذایی و توده میکروبی هستند که این مسئله به نوبه خود باعث پوسیدگی می شود.
فرایند شیاربندی دندان ها در واقع راهی برای جلوگیری از همین اتفاق است. در این فرایند شیارهای دندان با یک ماده اسیدی متخلخل می شوند، این تخلخل کمک می کند تا چسب پلیمری که بناست ماده شیارپوش را در شیار نگه دارد، نفوذ بیشتری در دندان پیدا کند.
بعد از آماده‌سازی با اسید، ماده پرکننده ی شیارها در جای خود قرار می گیرد. این ماده اصلی هم یک ماده پلیمر با پایه ی رزینی است که با تابش نور متمرکز طی کمتر از یک دقیقه سخت می شود و تا مدت زمان قابل توجهی در جای خود باقی می ماند.
سادگی این فرایند شیارپوشی دندان یکی از عواملی است که آن را به یک درمان پرطرفدار هم برای دندانپزشکان و هم برای بیماران دندانپزشکی تبدیل کرده است.
چه دندان‌هایی را در چه زمانی باید فیشور سیلانت کرد؟
بنا به توصیه عموم دندانپزشکان و تحقیقاتی که در این زمینه وجود دارند، تمام دندان‌هایی که حفره و شیار عمیق دارند باید بسته شوند. دوازده دندان جلویی که کارشان بریدن و قطع کردن غذاست به دلیل لبه های تیزی که دارند نه نیازی به شیارپوشی دارند و نه اصولاً چنین درمانی روی این دندانها امکان پذیر است.
ولی دندان های شیری جونده که تا حدود یازده سالگی در دهان باقی می مانند و شیارهایی در سطحشان دارند باید شیارپوشی شوند. اگرچه این دندان ها در نهایت قرار است توسط دندان‌های دائمی جایگزین شوند، ولی در همین مدت قرارگیری در دهان اگر به دلیل پوسیدگی از بین بروند مشکلاتی را پدید می آورند.
شایع‌ترین این مشکلات جابه جا شدن دندان‌های مجاور و کمبود فضا هنگام روییدن دندان‌های دائمی است که ممکن است موجب نیاز به درمان‌های گران قیمت و طولانی مانند ارتودنسی شود.
از دندان های شیری که بگذریم شیارپوشی دندان های دائمی، به خصوص دو آسیاب بزرگ که اولی در ۷ سالگی و دومی در ۱۱ سالگی می روید، اهمیت خیلی بیشتری دارد. این دندان ها در بدو رویش شیارهای خیلی عمیقی دارند که خطر پوسیدگی را افزایش می دهند.
علاوه بر این، سنی که این دندانها در دهان می‌رویند سن حساسی است. بچه ها در این دوران علاقه زیادی به خوردن تنقلات و میان وعده های غذایی دارند و عادت به مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان هم به خوبی شکل نگرفته است. از دست دادن دندان های آسیاب بزرگ در این دوره حساس مشکلات عمده ای در بزرگسالی پدید خواهد آورد.
آیا فیشور سیلانت دندان مختص کودکان است؟
درمان فیشور سیلانت (شیارپوشی دندان) اگرچه در ابتدا به عنوان یک روش پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان معرفی می شد، سپس در درمان و پیشگیری مشکلات دندانی افراد بزرگسال هم مورد استفاده قرار گرفت.
یکی از موارد کاربرد شیارپوشی دندان در افراد بزرگسال، خشکی دهان است. خشکی دهان چه به دلیل مصرف داروهایی شیمیایی ایجاد شده باشد و چه به دلیل بیماری های خودایمنی مانند سندرم شوگرن، که در آن غدد بزاقی و اشکی توسط سیستم ایمنی مورد تهاجم قرار می گیرند، اثر مخربی روی دندانها دارد.
جریان طبیعی بزاق دهان مسئول بخش بزرگی از سلامت دهان است. بزاق دهان که سرشار از آنزیم های ضدباکتری و آنتی‌بادی هاست، به طور طبیعی در طول شبانه روز در حال از بین بردن توده های میکروبی است که عامل بیماری های مختلف از جمله پوسیدگی دندان هستند. بستن شیارهای دندان برای افرادی که از خشکی دهان رنج می برند، در هر سنی که باشند، کمک قابل توجهی به پیشگیری از پوسیدگی دندان می کند.
به همین ترتیب، افرادی که گرفتار اختلالات روحی مثل افسردگی یا بیماری هایی مانند فلج مغزی هستند، هم می توانند از شیاربندی دندان برای پیشگیری از پوسیدگی دندان استفاده کنند. این درمان برای این افراد به دو جهت اهمیت دارد؛
- اول اینکه افراد مبتلا به این بیماری ها غالباً به دلیل استفاده از داروهای ضداضطراب و گاهی به دلیل خود اضطراب گرفتار خشکی دهان می شوند.
- دوم اینکه در این افراد به دلیل دشواری های روحی و حرکتی که به آن روبه رو هستند توانایی حفظ بهداشت دهان و شکل دادن به عادت‌هایی مانند استفاده از مسواک و دهانشویه دشوار است.
شیاربندی دندان برای این افراد تا اندازه ای جایگزین ناتوانی از حفظ بهداشت دهان می شود. و در نهایت یک کاربرد موثر دیگر شیارپوشی دندان ها در افرادی است که در حال انجام درمان ارتودنسی هستند.
در درمان های ارتودنسی مجموعه ای از تمام عوامل بالا دیده می شود. این درمان در سنین نوجوانی انجام می شود که انگیزه رعایت بهداشت پایین است. از طرف دیگری سیم ها و براکت های ارتودنسی که روی دندانها قرار گرفته اند دسترسی به دندانها را جهت تمیز کردنشان محدود می کنند و علاوه بر همه ی این‌ها اگر در دورانی که فرد تحت درمان ارتودنسی است نیاز به ترمیم دندان ایجاد شود، انجام چنین درمانی با توجه به دستگاه های ارتودنسی در دهان بسیار دشوار و گاه مستلزم برداشتن تمام یا بخشی از این دستگاه ها برای پرکردن یک دندان ساده است.
در نهایت می توانیم بگوییم که هر جا و به هر دلیل خطر پوسیدگی دندان بالا باشد انجام درمان شیارپوشی دندان یا فیشور سیلانت تراپی هم به همان نسبت ضروری است.
فرق فیشور سیلانت کودکان و بزرگسالان
در دو بخش به بررسی تفاوت های این روش در کودکان و بزرگسالان می پردازیم:
تفاوت در زمان انجام و هدف از درمان
در کودکان:
هدف اصلی از انجام فیشور سیلانت در کودکان، پیشگیری از پوسیدگی دندان های دائمی تازه رویش یافته است. این کار معمولاً برای دندان های آسیاب اول (حدود ۶ سالگی) و دوم (حدود ۱۲ سالگی) انجام می شود. چون مینای دندان های تازه رویش یافته هنوز کامل سخت نشده و آسیب پذیر است، استفاده از سیلانت کمک بزرگی برای محافظت از شیارهای عمیق دندان است.
در بزرگسالان:
در بزرگسالان هدف بیشتر، محافظت از دندان هایی است که هنوز پوسیده نشده اند اما احتمال آسیب پذیری در آن ها وجود دارد. همچنین ممکن است در برخی موارد، دندان هایی که دارای شیارهای مشکوک به پوسیدگی سطحی هستند با نوعی از سیلانت درمانی تحت پوشش قرار گیرند. به طور کلی، فیشور سیلانت در بزرگسالان کاربرد کمتری دارد و به شرایط خاص محدود می شود.
تفاوت در اثربخشی و موفقیت درمان
در کودکان:
به دلیل سالم بودن ساختار دندان ها، نبود ترمیم های قبلی و شرایط ایده آل رویش دندان، اثر بخشی سیلانت در پیشگیری از پوسیدگی بسیار بالا است. تحقیقات نشان داده اند که فیشور سیلانت می تواند تا ۸۰٪ از پوسیدگی دندان های آسیاب در کودکان جلوگیری کند.
در بزرگسالان:
در بزرگسالان به دلیل احتمال وجود پوسیدگی های پنهان، ترمیم های پیشین یا تغییر در ساختار مینای دندان، دوام و اثربخشی سیلانت ممکن است کمتر از کودکان باشد. همچنین نیاز به ارزیابی دقیق تری توسط دندان پزشک وجود دارد تا از وجود پوسیدگی یا نیاز به ترمیم اطمینان حاصل شود.
برای مطالعه بیشتر: بریج دندان چیست
مراقبت بعد از فیشور سیلانت دندان
- روزی دو بار با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید تا از تجمع پلاک و باکتری روی دندان ها جلوگیری شود.
- روزانه از نخ دندان استفاده کنید تا نواحی بین دندان ها که سیلانت پوشش نمی دهد نیز تمیز بمانند.
- از جویدن مواد سفت مانند یخ، آجیل با پوست سفت یا آب نبات های سخت پرهیز کنید تا سیلانت دچار لب پریدگی یا شکستگی نشود.
- از مصرف خوراکی های چسبناک مانند آدامس، تافی و کارامل خودداری کنید چون ممکن است باعث کنده شدن سیلانت شوند.
- هر شش ماه یک بار برای بررسی وضعیت دندان ها و سیلانت به دندان پزشک مراجعه کنید.
- در صورت احساس زبری، ترک یا تغییر رنگ در سطح دندان، سریعاً به دندان پزشک اطلاع دهید.
- از جویدن اشیای غیرخوراکی مانند مداد، ناخن یا باز کردن اجسام با دندان خودداری کنید.
در صورت تجویز دندان پزشک، از دهانشویه های حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان استفاده کنید.
مزایای شیارپوشی دندان چیست؟
استفاده از شیاربندی دندان تقریباً از هر نظر به ترمیم دندان ارجحیت دارد. مهم‌ترین برتری شیارپوشی دندان این است که در این روش هیچ بخشی از دندان تراشیده نمی شود و برعکس ترمیم دندان که گاهی حتی بخش‌های سالم دندان را هم تخریب می کند، هیچ صدمه ای به دندان ها وارد نمی کند.
امتیاز دیگر شیاربندی دندان امکان انجام دادن آن بدون بی حسی موضعی و بدون درد است. شیارهای دندانی همه در سطح مینای دندان هستند که در آن پایانه های عصبی وجود ندارد. پوشاندن این شیارها به همین دلیل بدون هیچ دردی انجام می شود.
چنین درمانی در برابر ترمیم دندان که غالباً در عمق عاج دندان و در مجاورت پایانه های عصبی قرار می گیرد برای بیمار بسیار بی دردسرتر است. باز به همین دلایل فیشور سیلانت تراپی (شیارپوشی دندان) در مقایسه با سایر ترمیم های پیشگیری ارزان‌تر است و در مدت زمان خیلی کوتاهی، عموماً کمتر از ۱۰ دقیقه، انجام می شود.
در نهایت شیاربندی دندان به دلیل آزاد کردن فلوراید در محیط دهان می تواند به روش شیمیایی هم پوسیدگی‌ها را کنترل کند و گاه حتی بعد از ایجاد یک پوسیدگی اولیه آن را مهار کند و از بین ببرد. حال که مزایای شیارپوشی دندان آگاه شدید با توجه به محل زندگی خود، برای مثال اگر در شرق تهران ساکن هستید می‌توانید به انواع کلینیک دندانپزشکی شرق تهران برای فیشورسیلانت دندان مراجعه کنید.
معایب فیشورسیلانت دندان چیست؟
یک تصور نادرست که بسیاری از افراد را از شیاربندی دندان های خود یا کودکشان منصرف می کند، تصور وجود موادی مضر در ماده شیاربند است. حرف های زیادی در مورد ماده bisphenol A و خطرات آن گفته شده که به این نگرانی‌ها دامن می زند.
با این حال طبق تحقیقات انجمن دندانپزشکان آمریکا این ماده در ساخت شیاربندهای دندانی کاربرد ندارد و تنها از یکی از مشتقات آن، که در سایر مواد پرکننده ی دندان هم وجود دارد، در ترکیب شیاربندهای دندانی استفاده می شود.
از این گذشته باز تحقیقات نشان می دهند که ۹۶ درصد از BPA که افراد در زندگی روزمره شان دریافت می کنند از طریق بسته بندی های پلاستیکی مثل جعبه های غذا و یا رسیدهای کاغذی به آنها می رسد.
این نگرانی ها را می شود تا اندازه ای به نگرانی هایی تشبیه کرد که در اواخر قرن بیستم در مورد جیوه موجود در آمالگام (یک ماده ترمیم دندان) وجود داشت. مردم مدت‌ها از استفاده از این ماده می ترسیدند تا اینکه تحقیقات نشان داد جیوه ای که افراد از ترمیم آمالگام در دهانشان دریافت می کنند به اندازه جیوه‌ای است که از خوردن غذاهای دریایی یک بار در هفته به بدن وارد می شود.
درمان فیشور سیلانت دندان چون در عمق دندان انجام نمی‌شود، احتمال ساییده شدن و خارج شدن بیشتری دارد؛ ولی با توجه به هزینه کم و راحت بودن درمان، حتی تکرار آن نیز مقرون به صرفه است. علاوه بر این با توجه به نقش پیشگیری کننده‌ی درمان شیاربندی، فقط در دوره‌های حساس نیاز به انجام دارد.
هزینه فیشور سیلانت دندان ها چقدر است؟
هزینه شیاربندی دندان ممکن است در کلینیک‌ها و مطب‌های مختلف، متفاوت باشد. اما در نهایت این نوع درمان چون نیاز به بی‌حسی موضعی ندارد و زمان چندانی نیز به خود اختصاص نمی‌دهد، در تمام مراکز با هزینه‌ی کمتری نسبت به پر کردن دندان انجام می‌شود.
سخن آخر
برای داشتن دندان هایی سالم و ماندگاری بیشتر فیشور سیلانت، استفاده از محصولات بهداشتی باکیفیت اهمیت زیادی دارد. اگر به دنبال خمیردندان فلوراید دار، دهان شویه مناسب یا نخ دندان های باکیفیت هستید، می توانید همین حالا سری به سایت خانومی بزنید.
با استفاده از کد تخفیف خانومی از تخفیفان، محصولات مراقبت از دهان و دندان را با قیمت مناسب تری تهیه کنید و یک قدم مهم برای حفظ سلامت دندان های خود و کودکتان بردارید. این تخفیف می تواند فرصتی باشد تا بهترین برند های بهداشتی را با هزینه کمتر امتحان کنید و در کنار سیلانت، مراقبت حرفه ای از دندان ها را در خانه ادامه دهید.
اگر به فکر لبخندی سالم تر و ماندگارتر هستید، این پیشنهاد کوچک اما کاربردی را از دست ندهید!
سوالات متداول
آیا انجام سیلانت درد دارد؟
خیر، فیشور سیلانت یک درمان کاملاً بدون درد و غیرتهاجمی است. در طی این فرایند، دندان فقط تمیز و خشک می شود و سپس سیلانت روی آن قرار می گیرد. نیازی به تزریق بی حسی، سوراخ کردن یا تراش دندان وجود ندارد. برای کودکان یک روش بسیار مناسب و بدون اضطراب است.
آیا روی دندان پوسیده هم می توان از فیشور سیلانت استفاده کرد؟
به طور کلی، فیشور سیلانت باید روی دندان سالم یا دندانی که فقط شیارهای آن مستعد پوسیدگی هستند انجام شود. اما:
- اگر پوسیدگی سطحی و محدود به مینا باشد (بدون نفوذ به عاج)، برخی دندان پزشکان ممکن است از سیلانت درمانی استفاده کنند و آن را سیلانت درمانی (Therapeutic Sealant) بنامند.
- اگر دندان دچار پوسیدگی عمیق شده باشد، ابتدا باید پوسیدگی برداشته شود و سپس در صورت امکان ترمیم (با مواد پرکردنی)، نه سیلانت، انجام شود.
مطالب مرتبط:
ترمیم دندان چیست؟ – هزینه و انواع دندانپزشکی ترمیمی دندان
روکش دندان چیست؟ + مزایا، معایب و هزینه تاج دندان
فلورایدتراپی دندان چیست؟ + مزایا، عوارض و هزینه وارنیش دندان
مطالب مرتبط
جدیدترین پست ها
دریاچه تار کجاست | بهترین مسیر با ماشین | حیوانات و افسانه آن
اگر به دنبال جایی متفاوت در نزدیکی تهران برای فرار از شلوغی، دود و گرما هستید، دریاچه تار یکی از بهترین گزینه ها است. این دریاچه کوهستانی…
