رمز دوم یکبار مصرف یا رمز دوم پویا، تهدید یا فرصت؟

«رمز پویا» یا همان رمز دوم یکبار مصرف تیتر خبری­ست که این روزها کمی نگرانی به جانمان انداخته است. بله رمز پویا قرار است جایگزین رمز دوم کارت‌­های بانکی ما شود. مطمئنا این تغییر، حجم عمده تراکنش­‌های مالی روزمره­‌ی ما را تحت تاثیر قرار می­‌دهد. از پرداخت هزینه تاکسی گرفته تا پرداخت قبض و کلیه خریدهای اینترنتی. این اتفاق برای بعضی از ما کمی گنگ و نامفهوم است و هنوز نمی‌­دانیم قرار است چه اتفاقی روی دهد. برای دسته­‌ی دیگری که می­‌دانند اوضاع از چه قرار است، نگرانی اضافه شدن یک مرحله به کل فرآیند پرداخت­‌های اینترنتی‌­شان، مشغله فکری ایجاد کرده است.

رمز دوم پویا چیست؟

در چند سال اخیر بارها اخبار سواستفاده از کارت‌های افراد عادی را شنیده‌­ایم؛ اینکه یک نفر به روشی به اطلاعات کارت بانکی افراد دسترسی پیدا کرده است و از این طریق مبلغ قابل توجهی را به جیب زده است. این که نقص در سیستم بانکی این امکان را به کلاه­برداران می داد یا نه، سوالی‌ است که اغلب از خودمان پرسیده‌­ایم. با وجود اینکه چندین سال قبل بانک مرکزی با اجرای طرح شاپرک زیرساخت کل درگاه‌­های پرداخت اینترنتی را همگام‌سازی کرد، اما همچنان روش‌­های متنوعی برای هک و یا فیشینگ وجود داشت که کلاه­برداران از آن استفاده می‌کردند.

به خاطر بروز همین معضلات، بانک مرکزی به همه بانک‌ها دستور داد تا یک سامانه تولید رمز یک‌بارمصرف یا رمز پویا در اختیار مشتریان خود قرار دهند. در این سامانه شما می‌توانید هم رمز اول و هم رمز دوم را به رمز یک‌بارمصرف تبدیل کنید. از ابتدای دی‌ماه سال ۹۸؛ تمام رمزهای دوم ثابت غیر معتبر خواهند شد و تنها رمز اینترنتی یک‌بارمصرف یا رمز دوم پویا برای پرداخت‌های آنلاین قابل استفاده خواهد بود. اگر بخواهید، می‌توانید رمز اول کارت خود را نیز یک‌بارمصرف کنید. با این کار هر بار که بخواهید از دستگاه خودپرداز استفاده کنید یا در فروشگاهی با دستگاه‌ کارتخوان خرید کنید، بایستی مراحل دریافت رمز یک‌بارمصرف را طی کنید.

اما اوضاع واقعا از چه قرار است؟

از اول دی‌ماه سال ۹۸ همه مشتریان بانکی برای پرداخت‌های اینترنتی باید از رمز دوم پویا یا یک‌بارمصرف استفاده کنند. تبعا از ابتدای دی‌ماه رمز دوم ثابت کارت‌های بانکی کار نخواهد کرد. همچنین در صورت تمایل، شما می‌توانید رمز اول خود را که با آن از دستگاه‌های خودپرداز یا سامانه پرداخت فروشگاهی یا دستگاه‌های کارتخوان استفاده می‌کنید، پویا و یک‌بارمصرف کنید. در نظر داشته باشید که پویا کردن رمز اول در حال حاضر اجباری نیست.

فعال‌سازی رمز یک‌بارمصرف

شما قبل از هر کاری باید شماره موبایل خود را در اختیار بانک­تان قرار دهید. اگر قبلا این کار را انجام داده­‌اید و از بانک پیامک پرداخت‌ها و برداشت را دریافت می کنید، پس نگران این مرحله نباشید.

اما برای فعال‌سازی رمز پویا، ابتدا باید نرم‌افزار رمزساز بانک­تان را داشته باشید؛ مثلا بانک سامان نرم‌افزار رمزساز «رمزینه» را معرفی کرده است. یا مثلا بانک پارسیان از نرم­‌افزار «پارسیان من» استفاده می‌کند.

برای اینکه بدانید بانک شما برای این منظور چه نرم‌افزار یا اپلیکیشنی را ارائه کرده است، بهتر است به سایت بانکی که در آن حساب دارید مراجعه کنید تا با اطمینان بتوانید از راهنمایی‌­های اختصاصی آن هم استفاده کنید.

در مرحله بعدی ممکن است نیاز باشد به یکی از دستگاه‌های خودپرداز بانک خود مراجعه کنید و از بخش عملیات رمز، فعال‌سازی رمز پویا را برای رمز دوم انتخاب کنید. (همچنین اگر مایلید؛ می توانید رمز اول ثابت را نیز از همین روش به رمز پویا یا یک‌بارمصرف تبدیل کنید.)

پس از این مرحله، باید شماره تلفنی که به بانک داده­‌اید در دستگاه خودپرداز وارد کنید. وقتی شماره‌تان را وارد کردید، بانک یک کد به گوشی شما ارسال می کند. توکن‌های (کدهای) ارسالی از اغلب بانک­‌ها، برای رمز اول و دوم پویا، شامل یک کد دیگر یا یک کد QR هستند. در گام بعدی باید وارد نرم‌افزار شوید و در بخش اضافه کردن کارت، هرکدام از این دو رمز را وارد کنید.

سایر روش‌های فعال سازی رمز پویا

البته روش های دیگری هم برای این فعال سازی وجود دارد. مثلا برخی از بانک‌های خصوصی، در قالب یک پیامک رمز کوتاه را به شما ارسال می‌کنند و به‌ جای توکن، یک کد QR به شما می‌دهند. در اپلیکیشن این بانک‌ها مشخصا باید کد را وارد کنید و سپس با اپلیکیشن این کد QR را از روی کاغذ اسکن کنید.

همچنین چند بانک‌ امکان دریافت رمز یک‌بارمصرف را با USSD یا شماره‌گیری از طریق تلفن همراه برای کسانی که گوشی هوشمند ندارند فراهم آورده‌اند که هرکدام روش متفاوتی دارند.

به این چند نکته هم دقت کنید

هر کد، توکن یا کد QR که برای فعال‌سازی رمز یکبارمصرف دریافت می‌کنید، فقط برای چند دقیقه معتبر است. در نتیجه شما باید به‌محض دریافت این کدها از دستگاه خودپرداز، همان لحظه رمز پویای خود را فعال کنید.

هنگام استفاده از رمز پویا در تراکنش­‌های آنلاین، برای پرداخت اینترنتی، باید رمز دومی را که اپلیکیشن بانک­تان به شما ارائه می‌دهد را وارد کنید. این رمز هم فقط به مدت ۶۰ ثانیه معتبر است و بعد از ۶۰ ثانیه عوض می‌شود.

این کار چه ارزش افزوده‌­ای برای ما دارد؟

به اعتقاد کارشناسان این حوزه، این روش دسترسی کلاهبرداران و افراد سودجو را به کارت‌های بانکی شما محدودتر می­‌کند. اما همچنان هرفرد باید تمام توصیه­‌های امنیتی را جدی گرفته و از در اختیار قرار دادن اطلاعات بانکی خود به افراد ناشناس جدا پرهیز کند.