شخصیت اجتنابی در رابطه چیست و چطور با او ارتباط بگیریم؟

رابطه با فردی که شخصیت اجتنابی دارد گاهی شبیه راه رفتن روی زمین مه آلود است؛ نزدیک می شوید اما مرزها مدام جابه جا می شوند. اگر می خواهید بدانید این رفتارها چه معنایی دارند و چطور میتوانید رابطه ای سالم و قابل پیش بینی بسازید، این مقاله دقیقا برای شما است. در ادامه همه چیز در مورد شخصیت اجتنابی در رابطه را ساده، علمی و همراه مثال های ملموس توضیح خواهیم داد تا در کنار مراجعه به مراکز روانشناسی مشاوره بتوانید درمانی موثر و شناختی عمیق از این تیپ شخصیتی داشته باشید.

شخصیت اجتنابی در رابطه چیست؟

شخصیت اجتنابی در رابطه که از انواع اختلالات شخصیتی است، به حالتی گفته می شود که فرد از صمیمیت و نزدیک شدن عاطفی می ترسد و معمولا از موقعیت هایی که حس آسیب پذیری در او ایجاد می کنند دوری می کند. چنین فردی حتی وقتی رابطه برایش مهم است، باز هم از ابراز احساسات یا گفتن نیازهایش امتناع میکند چون تصور می کند ممکن است مورد قضاوت یا طرد شدن قرار بگیرد.

مثلا ممکن است پارتنر شما دوستت داشته باشد اما به جای گفتن این موضوع، سعی می کند فاصله ای نامرئی بین شما نگه دارد. در ظاهر آرام و بی احساس به نظر می رسد ولی در واقع درونش پر از ترس از صمیمیت، ترس از اشتباه و ترس از ترک شدن است. همین ترس ها باعث می شود رابطه برایش میدان مین باشد و قدم گذاشتن در آن همیشه با احتیاط و عقب نشینی همراه باشد.

چطور بفهمیم پارتنر ما شخصیت اجتنابی دارد؟

ویژگی های فرد اجتنابی در رابطه را در این بخش بررسی می کنیم:

۱. دوری از صمیمیت عاطفی

فرد اجتنابی وقتی رابطه عمیق می شود، ناخودآگاه عقب می نشیند. مثلا وقتی درباره احساساتت با او حرف میزنید، موضوع را عوض میکند یا می گوید الان زمان مناسبی نیست. او با نزدیک شدن واقعی مشکل دارد و سعی میکند رابطه را سطحی و کنترل شده نگه دارد تا احساس خطر نکند.

۲. ترس از قضاوت و اشتباه

این افراد نسبت به کوچکترین انتقاد حساس هستند و ممکن است از گفتن نظر خودشان هم بترسند. مثلا اگر بپرسید چرا دیر تماس گرفتی، ممکن است فورا دفاعی شود یا اصلا سکوت کند چون تصور میکند قرار است سرزنش شود. همین ترس شدید باعث میشود از تصمیم گیری مشترک هم فرار کند.

۳. فاصله گیری در زمان نیاز

زمانی که نیاز دارید با او صحبت کنید یا حمایت دریافت کنید، معمولا فاصله می گیرد. برای مثال وقتی ناراحتید و میخواهید کمی با او حرف بزنید، ممکن است بگوید خسته ام یا الان تمرکز ندارم. این رفتار بی محبتی نیست، بلکه مکانیسم دفاعی او برای فرار از موقعیت های احساسی سنگین است.

۴. سختی در ابراز احساسات

بر خلاف شخصیت نمایشی، فرد اجتنابی به ندرت می گوید دوستت دارم، دلتنگت شدم یا از رابطه خوشحالم. حتی اگر این احساسات را در دل داشته باشد، بیان آن برایش مثل یک چالش بزرگ است. مثلا ممکن است سالها در رابطه باشد ولی هیچوقت درمورد احساس واقعی اش نسبت به تو حرف نزند چون از صمیمیت و آسیب پذیری میترسد.

۵. واکنش شدید به حس تهدید شدن

اگر حس کند کنترل رابطه از دستش خارج شده یا تو بیش از حد نزدیک می شوید، به سرعت سرد می شود. مثلا بعد از یک روز خیلی صمیمی و خوب، ناگهان ممکن است چند روز تماس را کم کند تا دوباره احساس کنترل و امنیت پیدا کند. این عقب نشینی معمولا سیکل تکراری رابطه با افراد اجتنابی است.

برخورد با شخصیت اجتنابی در رابطه

برقراری ارتباط با فرد دارای ویژگی های اجتنابی همانند فردی با شخصیت پارانوئید، نیازمند درک عمیق از حساسیت های او و رعایت اصولی است که به ایجاد آرامش و امنیت در رابطه کمک می کند. این افراد هنگام مواجهه با صمیمیت یا موقعیت های احساسی ممکن است احساس خطر کنند و به عقب برگردند، بنابراین بهتر است شرایطی فراهم شود که در آن بتوانند بدون فشار تعامل کنند.

مثلا وقتی لازم است درباره موضوع مهمی صحبت شود، بهتر است زمان و فضای مناسب انتخاب شود تا شخص اجتنابی در حالت دفاعی قرار نگیرد. همچنین ثبات و پیش بینی پذیری در رفتار باعث میشود او احساس کنترل بیشتری داشته باشد و کمتر دچار اضطراب شود. در نهایت اگر این اصول رعایت شود، فرد اجتنابی به مرور توانایی بیشتری برای بیان احساسات و مشارکت در رابطه پیدا میکند.

ایجاد فضای امن بدون فشار

افراد اجتنابی زمانی که احساس کنند مجبور به ابراز احساسات یا تصمیم گیری سریع هستند، به طور ناخودآگاه عقب نشینی میکنند. ایجاد فضای امن یعنی فراهم کردن بستری که در آن امکان گفتگو بدون اجبار و بدون انتظار فوری وجود داشته باشد. مثلا میتوان گفت هر زمان آماده بودی درباره این موضوع صحبت میکنیم تا او حس کنترل بیشتری به دست آورد. چنین رویکردی باعث می شود او احساس کند شنیده میشود، اما تحت فشار نیست و همین موضوع اعتماد او را افزایش میدهد.

بیان احساسات بدون سرزنش

این افراد در برابر قضاوت و انتقاد بسیار حساس هستند و ممکن است حتی جملات ساده را تهدید آمیز برداشت کنند. بیان احساسات با تمرکز بر تجربه شخصی، فشار روانی را کاهش میدهد و مانع شکل گیری واکنش های دفاعی میشود. به عنوان مثال به جای گفتن تو همیشه بی توجه هستی، میتوان گفت وقتی جواب پیامم دیر داده میشود احساس میکنم برایت مهم نیستم. چنین بیان محترمانه ای به او فرصت میدهد بدون ترس به گفتگو ادامه دهد.

پایدار بودن در رفتار

ثبات در رفتار باعث میشود فرد اجتنابی به مرور احساس امنیت بیشتری پیدا کند و رابطه را قابل اعتماد ببیند. این افراد نسبت به نوسان رفتاری بسیار حساس هستند و اگر رفتارهای متغیر ببینند، ممکن است فاصله بیشتری ایجاد کنند. پایبندی به قول ها، مشخص بودن حدود رفتاری و ایجاد الگوی ثابت در ارتباط روزمره نمونه هایی از پایدار بودن است. چنین پایداری به او نشان میدهد رابطه قابل پیش بینی و امن است.

احترام به نیاز او برای فضا

فرد اجتنابی پس از موقعیت های احساسی عمیق ممکن است به زمان کوتاهی برای بازیابی آرامش نیاز داشته باشد. این رفتار نشانه بی علاقگی نیست، بلکه نوعی مکانیسم دفاعی برای مدیریت اضطراب داخلی است. رعایت این نیاز به معنای کنار کشیدن کامل نیست بلکه یعنی بدون برداشت شخصی کمی فضا داده شود. این احترام به او کمک میکند بدون ترس دوباره به رابطه بازگردد.

ارتباط تدریجی و گام به گام

این افراد زمانی که روند صمیمیت به آرامی و در قالب قدم های کوچک پیش میرود احساس راحتی بیشتری دارند. صحبت درباره مسائل بزرگ یا آینده دور ممکن است برایشان سنگین باشد، اما گفتگو درباره برنامه های کوتاه مدت یا موضوعات کوچک فشار کمتری ایجاد میکند. این روش تدریجی باعث میشود فرد اجتنابی بدون اضطراب اعتماد کند و به مرور آمادگی بیشتری برای صمیمیت عمیق پیدا کند.

راهکارهای کمک به پارتنر اجتنابی

کمک کردن به فرد اجتنابی به معنای ساختن محیطی امن برای کاهش ترس ها و نگرانی هایی است که درونی و عمیق هستند. این افراد معمولاً در ظاهر آرام و منطقی دیده میشوند، اما در باطن تجربه های شدیدی از ترس قضاوت، اشتباه و ترک شدن دارند. با رعایت برخی نکات رفتاری میتوان این اضطراب را کاهش داد و مسیر رابطه را هموارتر کرد.

تقویت اعتماد با رفتار قابل پیش بینی

اعتماد برای فرد اجتنابی به عنوان سپر محافظتی عمل میکند و هرگونه ناهماهنگی رفتاری او را مضطرب میکند. رفتار قابل پیش بینی یعنی پایبندی به قول ها، شفافیت در برنامه ها و پرهیز از رفتارهای متناقض. مثلا اگر گفته شد در زمان مشخص تماس گرفته میشود، عملی شدن آن بسیار تاثیرگذار است. این استمرار باعث می شود او رابطه را قابل تکیه بداند.

کاهش موقعیت های استرس زا

موقعیت هایی که بار احساسی شدید دارند معمولا برای افراد اجتنابی دشوار است و می توانند باعث عقب نشینی شوند. تقسیم گفتگوهای مهم به مکالمات کوتاه تر یا شروع کردن گفتگو با جملات ساده میتواند فشار روانی را کم کند. مثلا گفتن اینکه امروز موضوع کوچکی ذهنم را مشغول کرده، شروعی ملایم تر از بیان مستقیم مسائل سنگین است.

تشویق بدون ایجاد فشار

زمانی که فرد اجتنابی قدمی به جلو برمیدارد، لازم است این اقدام دیده و تقویت شود اما بدون اغراق و توقع اضافی. یک تشکر کوتاه، یک جمله مثبت یا تایید ملایم میتواند به او اطمینان دهد که رفتار درست انجام داده است. تشویق آرام باعث تقویت تدریجی اعتماد به نفس او میشود و مشارکت عاطفی را راحت تر میکند.

پذیرش ریتم متفاوت او

ریتم رشد صمیمیت در فرد اجتنابی با ریتم معمول دیگران متفاوت است و نیاز به سرعت کمتر دارد. اگر او پس از یک روز صمیمی کمی فاصله بگیرد، این رفتار به معنای سردی نیست بلکه نشان دهنده نیاز او به تنظیم دوباره احساسات است. پذیرش این ریتم متفاوت فشار را کاهش میدهد و به او اجازه میدهد با آرامش بیشتری در رابطه باقی بماند.

پیشنهاد کمک حرفه ای در زمان مناسب

گاهی شدت نگرانی ها یا الگوهای رفتاری به گونه ای است که نیاز به همراهی یک متخصص وجود دارد. مطرح کردن این پیشنهاد باید با احترام و بدون برچسب زدن باشد. مثلا میتوان گفت صحبت کردن با یک متخصص می تواند به هر دوی ما کمک کند تا رابطه را بهتر مدیریت کنیم. این نوع بیان حس ارزشمندی و همراهی را منتقل می کند نه سرزنش.

سخن آخر

در نهایت اگر احساس می کنید برخی الگوهای رفتاری در رابطه شما تکرار می شود و نیاز به بررسی عمیق تر دارد، مراجعه به مراکز روانشناسی مشاوره تهران می تواند بهترین مسیر برای دریافت راهنمایی دقیق و علمی باشد. در این مراکز امکان گفتگوی تخصصی، تحلیل رفتار و ارائه راهکارهای عملی وجود دارد تا بتوانید رابطه ای پایدارتر و سالم تر بسازید.

همچنین هنگام رزرو این خدمات به صورت آنلاین، می توانید از مزیت برگشت پول خرید اینترنتی نیز استفاده کنید که تجربه ی خریدی ارزان و به مقرون به صرفه را برای شما می سازد.

سوالات متداول

آیا فرد اجتنابی واقعا احساس دارد؟

بله. افراد اجتنابی احساسات عمیقی دارند اما بیان این احساسات برایشان دشوار است. آن ها بیشتر از آسیب دیدن یا قضاوت شدن میترسند و به همین دلیل احساسات خود را پشت سکوت یا فاصله پنهان می کنند.

چرا فرد اجتنابی بعد از صمیمیت عقب نشینی می کند؟

این رفتار ناشی از اضطراب ارتباطی است. وقتی رابطه خیلی نزدیک میشود، فرد اجتنابی احساس خطر میکند و برای کنترل اضطراب خود فاصله میگیرد. این فاصله گیری معمولا موقتی است.

آیا فرد اجتنابی می تواند رابطه سالم داشته باشد؟

بله، اگر محیط رابطه امن و قابل اعتماد باشد و پارتنر رفتارهای پایدار و بدون فشار نشان دهد، فرد اجتنابی میتواند به مرور صمیمیت بیشتری ایجاد کند. درمان نیز میتواند سرعت این روند را افزایش دهد.

آیا رفتارهای سرد فرد اجتنابی نشانه بی علاقگی است؟

در بسیاری از موارد نه. سردی ظاهری اغلب مکانیسم دفاعی برای محافظت از خود است. اگر فرد اجتنابی در رابطه می ماند، یعنی علاقه وجود دارد اما ابراز آن برایش دشوار است.