غذاهای محلی ایران | لیست ۱۸ غذا سنتی لذیذ از شمال تا جنوب

غذاهای محلی ایران فقط یک مجموعه از خوراک های قدیمی نیستند، بلکه بخش مهمی از فرهنگ، تاریخ و شیوه زندگی مردم در استان های مختلف کشور را نشان می دهند. هر منطقه ( مثلا غذاهای محلی جنوب ) با توجه به شرایط آب و هوایی و مواد اولیه در دسترس، غذاهای خاص خود را دارد و همین تنوع باعث شده سفره ایرانی یکی از غنی ترین سفره های جهان باشد.

جالب است که بسیاری از این غذاهای اصیل امروز در رستوران های تهران نیز سرو میشوند و علاقه مندان می توانند طعم غذاهای محلی استان های مختلف را در یک شهر تجربه کنند. اگر به دنبال آشنایی کامل با معروف ترین و مهم ترین غذاهای محلی ایران هستید، ادامه این مقاله می تواند برای شما بسیار جذاب و کاربردی باشد. برای آشنایی دقیق تر با هر غذا ادامه مقاله را از دست ندهید.

یتیمچه

یتیمچه یک غذای ساده و قدیمی از مناطق مختلف ایران مانند تبریز، اصفهان و کرمان است که بیشتر به عنوان یک خوراک سبک و گیاهی شناخته می شود. مواد اصلی این غذا بادمجان، گوجه، پیاز، سیب زمینی و ادویه های پایه است.

برای پخت آن ابتدا پیاز تفت داده می شود و سپس بادمجان های سرخ شده همراه با گوجه و سیب زمینی اضافه می گردد تا با حرارت ملایم جا بیفتد. یتیمچه معمولا بدون گوشت تهیه می شود و انتخابی مناسب برای وعده های سبک روزانه است. این غذا به دلیل مواد کم و روش پخت ساده، در بسیاری از خانواده ها جایگاه ثابت دارد.

دنده کباب

دنده کباب از غذاهای محلی کرمانشاه و کردستان است که با دنده گوسفند و سبزیجات معطر آماده می شود. برای تهیه آن ابتدا دنده ها با پیاز، فلفل، نمک و ادویه مخصوص مزه دار می شوند و چند ساعت استراحت می کنند. سپس دنده ها روی حرارت زغال یا کباب پز آرام پخته می شوند تا چربی طبیعی گوشت باعث نرمی و طعم مناسب آن شود. دنده کباب معمولا با نان تازه، گوجه کبابی و سبزی سرو می شود. این غذا به دلیل طعم سنگین و اصیل خود یکی از انتخاب های محبوب در مناطق غربی کشور است.

پودینی کوسه

پودینی کوسه یک از غذاهای محلی قشم است که با گوشت کوسه و ادویه های جنوبی تهیه می شود. در این غذا ابتدا گوشت کوسه شسته و چند ساعت در آب لیمو و نمک قرار می گیرد تا بوی آن گرفته شود. سپس پیاز داغ، سیر، ادویه هندی، فلفل و تمر به آن اضافه می شود تا سسی غلیظ و خوش طعم ایجاد شود.

گوشت کوسه در این سس آرام پخته می شود تا کاملا نرم و قابل خوردن شود. این غذا بیشتر در شهرهای ساحلی مانند بندرعباس و قشم طرفدار دارد و حتی در لیست غذاهای سنتی کیش نیز دیده می شود.

بریانی

بریانی یکی از اصیل ترین غذاهای اصفهان است که طعم سنگین، عطر قوی و ظاهر مجلسی آن باعث شده همیشه در میان انتخاب های خاص قرار بگیرد. این غذا از گوشت چرخ کرده یا گوشت سردست، پیاز، ادویه و کمی چربی تازه گوسفند تهیه میشود تا طعمی منسجم و یکدست ایجاد کند.

ابتدا گوشت پخته می شود و سپس روی حرارت برشته شده تا رنگ و عطر مناسب پیدا کند. در نهایت بریانی روی نان داغ قرار می گیرد و می توانید رقص رنگ ها را در یک ظرف مشاهده کنید. این غذا برای کسانی مناسب است که به دنبال طعمی اصیل و کاملا ایرانی هستند و می خواهند تجربه ای نزدیک به فرهنگ غذایی اصفهان داشته باشند.

خورش ناردون

خورش ناردون یکی از غذاهای محلی استان گیلان و مازندران است که با مرغ یا گوشت، دانه انار و رب انار تهیه می شود. برای پخت آن ابتدا مرغ یا گوشت کمی تفت داده شده و سپس پیاز، ادویه و رب انار اضافه گردد تا رنگ و طعم اصلی خورش شکل بگیرد.

در ادامه دانه انار به خورش افزوده می شود و غذا با حرارت ملایم جا میافتد. این خورش طعمی ترش و ملایم دارد و معمولا در مهمانی ها و فصل پاییز بیشتر پخته می شود. خورش ناردون به دلیل رنگ قرمز و مواد طبیعی، یکی از زیباترین غذاهای شمال کشور است.

آش شله ‌قلمکار

آش شله قلمکار یکی از آش های سنتی تهران و شهرهای مرکزی ایران است که با حبوبات مختلف و گوشت گوسفند آماده می شود. برای تهیه آن مقدار زیادی لوبیا، نخود، عدس و ماش همراه با سبزی آش و گوشت طبخ می گردد تا ترکیبی غلیظ و پر حجم ایجاد شود. این آش معمولا ساعت ها روی حرارت ملایم میماند تا مواد کاملا له و یکدست شوند.

ادویه هایی مانند زردچوبه، فلفل و دارچین طعم اصلی آش را شکل می دهند. شله قلمکار بیشتر در مراسم مذهبی و مناسبت های جمعی پخته می شود و نمادی از غذاهای سنتی و خاص ایران است.

لیست غذاهای سنتی مشهد را اینجا بخوانید.

کوفته تبریزی

کوفته تبریزی یکی از غذاهای مشهور استان آذربایجان شرقی است که ترکیبی از گوشت چرخ کرده، لپه، برنج و سبزی معطر دارد. برای درست کردن این غذا ابتدا لپه و برنج نیم پز می شود و سپس با گوشت و سبزی مخلوط شده تا خمیر اصلی کوفته شکل بگیرد. داخل کوفته با مواد دلخواه پر می شود تا طعم آن بهتر شود. کوفته ها در سسی از رب گوجه، پیاز و ادویه آرام پخته می شوند تا کاملا جا بیفتند. این غذا به دلیل اندازه بزرگ و طعم غنی، یکی از غذاهای مهم و مجلسی تبریز به شمار می رود و همواره در لیست بهترین غذاهای محلی ایران قرار می گیرد.

دمپختک

دمپختک یکی از خوش طعم ترین غذاهای ساده تهران و شهرهای مرکزی است که با مواد کم اما نتیجه ای بسیار لذیذ آماده می شود. ترکیب برنج، عدس یا لپه، پیاز داغ و زردچوبه طعمی خانگی و آرامش بخش ایجاد می کند که برای وعده های سبک روزانه بسیار مناسب است.

در مرحله پخت ابتدا پیاز با ادویه تفت داده می شود و بعد برنج و عدس همراه آب روی حرارت قرار می گیرد تا آرام دم بکشد. نتیجه کار غذایی زرد رنگ است که با ماست یا ترشی طعم کامل تری پیدا می کند. دمپختک از آن غذاهایی است که سادگی آن باعث محبوبیتش شده و نمادی از سادگی در فرهنگ غذایی ایران است/

قیمه نثار

قیمه نثار از معروف ترین غذاهای قزوین است که ظاهر رنگارنگ و ترکیب مواد خوشبو آن را به یک غذای مجلسی تبدیل کرده است. این غذا با گوشت خلالی، لپه، زعفران و مخلوطی از خلال پسته، بادام و زرشک آماده می شود که هر کدام نقشی در عطر و رنگ نهایی غذا دارند.

ابتدا گوشت با پیاز و ادویه ترکیب شده و سپس لپه و زعفران به آن افزوده می شود تا پایه اصلی خورش شکل بگیرد. در مرحله پایانی برنج سفید با ترکیب خلال ها و زعفران تزئین می شود تا ظاهر غذا کامل شود. قیمه نثار یکی از آن غذاهایی است که هم از نظر طعم و هم از نظر زیبایی سفره را خاص و چشمگیر می کند.

غذاهای محلی ایران گیلان

مطمئن باشید، هر طور بخواهید مقاصد خوشمزه‌ی داخلی را بررسی کنید، استان گیلان و شهر رشت، رتبه‌ی اول را خواهند داشت. به همین دلیل هم بود که یونسکو چند سال پیش رشت را به عنوان شهر خلاق خوراکی‌ها انتخاب کرد و این شهر به عنوان پایتخت غذایی ایران معرفی شد.

تنوع طعم‌ها و رنگ‌ها در شهر رشت به حدی است که تا مدت‌ها می‌توانید طعم‌ها، عطرها و بوهای متنوعی را در این شهر تجربه کنید. فرض کنیم سفر ما به این استان از سمت جنوب آن آغاز شود؛ یعنی جایی که شما از استان قزوین وارد گیلان می‌شوید و مسیر خود به سمت رشت را از شهرهای منجیل و رودبار پی می‌گیرید. این مسیر با عطر خوش زیتون‌ها آغاز می‌شود. باغ‌های زیتون نمای متفاوتی به این مسیر بخشیده‌اند و مغازه‌دارها نیز در طول راه شما را به چشیدن زیتون‌های شور و پرورده، و ترشی‌های محلی دعوت می‌کنند. فراموش نکنید، برای اینکه تا رسیدن به رشت گرسنه‌تان نشود ترشِ آش؛ انتخاب مناسبی خواهد بود. بعد از اینکه از مسیر معطر شالیزارهای حاشیه‌‎ی سفیدرود در منطقه‌ی رستم‌آباد گذشتید، در فاصله‌ی کوتاهی به پایتخت طعم‌ها، رشت، خواهید رسید.

در رشت گزینه‌های زیادی پیش روی شماست. در بازار رشت می‌توانید، میوه‌های جنگلی، ماهی تازه، ماهی‌دودی، پنیر و ماست محلی، انواع ترشی، و رشته خوشکار بخرید و نوش جان کنید. فضای زنده و پرهیاهوی بازار، به همراه رنگ‌هایی که بازار رشت را تبدیل به یک جشنواره‌ی ناتمام کرده‌اند اجازه نخواهند داد شما به راحتی از اینجا دل بکنید، اما غذاهای متنوع و خوش‌طعمی در رستوران‌های این شهر منتظر شما هستند.

پیشنهاد می‌کنم به عنوان اولین وعده‌ی غذایی، باقلاقاتق را انتخاب کنید. ترکیبی از باقلای محلی، شوید، سیر و تخم‌مرغ. یک طعم هیجان‌انگیز و متفاوت. کبابی‌های خیابانی رشت نیز، گزینه‌ی خوبی برای عصرانه خواهند بود. اگر نگران اضافه‌وزن نیستید، شب را هم با کباب‌ترش یا اناربیج سر کنید؛ اما اگر دوست ندارید این سفر باعث چاق شدنتان شود، بهتر است برای شام کال کباب بخورید که با بادمجان کبابی، سیر و سبزی‌های معطر طبخ می‌شود. رشته خوشکار هم که یک شیرینی اصیل گیلانی است، انتخاب خوبی برای دسر خواهد بود.

مطمئن باشید رشت بیش از این‌ها می‌تواند میزبانتان باشد و هر روز با طعم‌های جدیدی غافلگیرتان کند؛ اما فرصت ما محدود است. پس با تور شمال خود سریع به سمت انزلی حرکت می‌کنیم تا هم به تماشای بندر زیبای انزلی بنشینیم هم طعم ماهی‌ به سبک گیلانی را بچشیم و هم به تماشای مرداب رؤیایی این شهر برویم. در این شهر همچنین می‌توانید با میرزا قاسمی، ترش تره و واویشکا زا خودتان پذیرایی کنید.

مقصد بعدی شهر سبز لاهیجان است. شهری که به کوه کوچک و سبزی تکیه داده و صورت به نسیم‌های برخاسته از دریای خزر سپرده. بام سبز لاهیجان و تجربه‌ی تله‌کابین و قدم زدن در این شهر هیچ‌وقت فراموشتان نخواهد شد. ضمن اینکه این تجربه در عطر خوش چای و مرکبات پیچیده شده و در اعماق دل و جانتان نفوذ خواهد کرد. سیرقلیه و سیرابیج غذاهایی هستند که تا سفرتان در این استان تمام نشده حتماً باید یک‌بار بخورید. کویی تره که کدو حلوایی بخش اصلی آن است هم تجربه‌ی متفاوتی از یک غذای خوشمزه خواهد بود.

فراموش نکنید که در مسیرهایی چون لاهیجان به رضوانشهر یا لاهیجان به سیاهکل، در یکی از کافه‌های کنار جاده بایستید و با نوشیدن یک استکان چای تازه سفرتان را کامل کنید. راستی خوردن صبحانه در کافه‌های استان گیلان هم یکی از تجربه‌هایی است که هرگز نباید یادتان برود. پیشنهاد می‌کنم از سوغاتی‌های خوردنی این مناطق که شامل چای سیاه و سبز، فندق، بادام‌زمینی، ازگیل و برنج هستند، بخرید برای دوستان و آشنایانتان هدیه ببرید.

خط خرما، هرمزگان و بوشهر

خط ساحلی جنوب کشور، در کنار خلیج‌فارس، جذابیت‌های دعوت‌کننده‌ی بسیاری دارد که می‌توان ساعت‌ها در موردشان صحبت کرد؛ اما ما این بار قصد داریم فقط روی غذاها تمرکز کنیم. غذاهای دو استان بوشهر و هرمزگان.

ذائقه‌ی غذاهای جنوبی، برخلاف گیلان که غالباً ترش بود، تند و گرم است. انواع ادویه‌های معطر، عطر و بوی تند و فلفل، بخش اصلی و جدانشدنی این غذاها هستند و البته ماهی که یکی از پایه‌های ثابت اکثر این غذاهاست. فرض می‌کنیم سفر ما از ایستگاه راه‌آهن یا فرودگاه بندرعباس آغاز می‌شود. خب برای صبحانه چه چیزی میل دارید؟ پیشنهاد ما دو نوع غذای محلی است. بلالیت اولین گزینه است. ترکیبی از ماکارونی یا ورمیشل، با شیره‌ی خرما، روغن، گلاب و هل؛ یک غذای بسیار مقوی، که باعث می‌شود به راحتی ساعت‌ها شهرگردی کنید. اگر خوش‌شانس باشید، مهیاوه هم جزو گزینه‌های شماست. مهیاوه که در سفره‌های جنوبی جایگزین پنیر می‌شود، ترکیبی از ماهی، فلفل، گشنیز، خردل و ادویه‌های جنوبی است.

شک نکنید که برای نهار باید سراغ ماهی بروید. ماهی برشته، یا ماهی کباب زغالی، سالم‌ترین و البته ساده‌ترین انتخاب شما خواهد بود. اگر دوست دارید نهارتان هم شامل ماهی باشد و هم برنج، باید هزاری را انتخاب کنید. بندرعباسی‌ها این غذای خوشمزه را همراه با پیاز و فلفل دلمه‌ای و مقدار قابل‌توجهی پودر لیمو درست می‌کنند.

اما پیشنهاد ما برای شام، یک غذای تاریخی است. سوراغ غذایی است که بیش از هزار سال قدمت دارد. بعضی‌ها آن را به عنوان خورشت همراه برنج می‌خورند. بعضی آن را روی نان می‌مالند و نوش جان می‌کنند. بعضی دیگر هم از آن برای طعم و رنگ دادن به استانبولی استفاده می‌کنند. این خوراک خوشمزه که آماده شدنش بیش از ده روز زمان می‌برد، ماهی خوشمزه‌ی حشینه، آب‌نمک، خاک رنگی جزیره‌ی هرمز و پوست نارنج را در کنار هم به کار می‌گیرد تا یکی از استثنائی‌ترین طعم‌های جنوبی را خلق کند.

صحبت از هرمز شد. بهتر است سفرتان را جزیره گردی ادامه دهید، کیش، قشم و هرمز. موفلک، که ترکیبی از گندم برشته و ماهی سرخ‌شده است و با سبزی‌های تازه عطر گرفته جزو انتخاب‌های شما در جزیره‌ی قشم خواهد بود. نان‌های خوشمزه‌ی توموشی و چم‌چمو نیز از جمله غذاهای محلی و تاریخی قشم هستند که هم می‌توانند به عنوان میان وعده و هم به عنوان تکمیل‌کننده‌ی وعده‌های اصلی سرو شوند. تجربه‌ی شما در جزیره‌ی کیش، قدری متفاوت خواهد بود، توسعه‌ی این جزیره سبب شده رستوران‌های متنوع و باکیفیتی در دسترس شما باشد. فراموش نکنید که غذاهای دریایی این جزیره را در سفرتان امتحان کنید. جزیره‌ی هرمز آخرین مقصد ما در این استان خواهد بود. جدا از زیبایی‌های بی‌نظیر، و آرامش فراموش‌نشدنی این جزیره، ادویه‌ها و خاک‌های رنگی این جزیره یادگاری خوبی برای این سفر خواهد بود.

بوشهر، شهر زیبای فراموش شده‌ای است. سواحل بکر، مردم گرم و خوشرو، کوچه‌های قدیمی و موسیقی محلی که در هر کوی و گذری شما را دعوت به ساعتی نشستن و گوش سپردن می‌کند. البته که دل کندن از این زیبایی‌ها، و مخصوصاً از موسیقی غنی این منطقه کار سختی است، اما به ما اعتماد کنید. غذاهای این شهر نیز معرکه هستند.

پیشنهاد می‌کنم سفر غذایی بوشهر را با دمپخت‌های بوشهری شروع کنید. لخ‌لاخ، تند و معرکه، با طعم ماهی و عطر گشنیز و شنبلیله، شروع هیجان‌انگیزی خواهد بود. البته لخ‌لاخ در شهرهای مختلف استان، و حتی در محله‌ها و خانواده‌های بوشهر؛ علی‌رغم موارد تشکیل دهنده‌ی یکسان، طعم‌های متفاوتی دارد. دومین گزینه‌ی خاص این سفر، قلیه میگوست. میگو به روش بوشهری. تمرهندی، سیر، و فلفل فراوان قلیه میگو، طعم این غذا را برای همیشه در حافظه‌ی چشایی شما ثبت خواهد کرد. قیمه بوشهر، شکر پلو و میگو پلو از غذاهای دیگری هستند که باید به سفر شما طعم بدهند.

سفره‌ی بوشهری هرگز اجازه نمی‌دهد بدون دسر وعده‌ها‌یتان را ختم کنید. مسقطی یکی از معروف‌ترین شیرینی‌هایی است که بوشهر با آن از شما پذیرایی خواهد کرد. البته مطمئنم فراموش نمی‌کنید که در طول این سفر همیشه خرمای خوشمزه نوش جان کنید.

غذاهای محلی ایران در مازندران

غذاهای استان مازندران طیف وسیعی از طعم‌ها و رنگ‌ها پیش روی میهمانان می‌گذارند؛ اما آن چیزی که غذاهای این استان را منحصربه‌فرد کرده‌اند، محصولات لبنی دام‌های استان، مرکبات، مرباها، آش‌ها، و مرغ و اردک شکم پر هستند.

جدا از ماهی، پرنده‌ها نیز بخش اصلی سفره‌های مازندران هستند و خوشبختانه در این زمینه تنها گزینه مرغ نخواهد بود. اردک شکم پر یکی از همین غذاهاست که بهترین نوعش را در مازندران تجربه خواهید کرد. اردک با سبزی‌های محلی و زرشک و آلو پر می‌شود و با سسی که از گردو و رب انار و کره‌ی محلی تهیه شده، طعم و عطر می‌گیرد؛ یک غذای هیجان‌انگیز و فراموش‌نشدنی!

ماهی سفید پایه‌ی اصلی غذاهای دریایی مازندران است. مالابیج می‌تواند یک نهار ویژه باشد. مالابیج با ماهی سفید، سبزی‌های معطر، گردو و ادویه طبخ می‌شود. باقلا در مازندران مانند گیلان محور اصلی یک غذای ویژه است، باقلا وابیج. باقلا وابیج از ترکیب شدن باقلا، تخم‌مرغ، شوید و ادویه‌های محلی تهیه می‌شود و همراه با کته، ماهی و زیتون سرو می‌شود.

اگر گیاهخوار هستید و علاقه‌ای به غذاهای گوشتی ندارید، سفره‌ی مازندرانی یک پیشنهاد ویژه برایتان دارد. کدوبره نه تنها برای گیاهخواران که برای کسانی که رژیم غذایی دارند هم بسیار محبوب است. کدوبره با سیب‌زمینی، کدوسبز، گوجه، پیاز و تخم‌مرغ درست می‌شود. این غذا که خیلی زود آماده می‌شود، گزینه‌ی مناسبی برای شام خواهد بود.

بازار صبحانه در کافه‌های مازندران بسیار داغ است. املت و نیمرو بخش اصلی این صبحانه‌هاست، اما به شما پیشنهاد می‌کنم، فرصت امتحان کردن خامه و کره‌ی محلی با مرباهای مازندرانی را در این سفر از دست ندهید.

سفر شما می‌تواند از گلوگاه و بهشهر آغاز شود و تا تنکابن و رامسر ادامه داشته باشد، یا فقط به مقاصد محبوبی مثل محمودآباد و نمک‌آبرود، کلاردشت، نوشهر و سوادکوه محدود باشد. به هر حال یادتان باشد سفرتان هر نوعی که باشد، تجربه‌های غذایی‌تان اصلاً محدود نخواهد بود. خورشت آلو؛ آغوز مسما، خورشت سیر انار، بیج بیج، اسپاناساک و ده‌ها غذای خاص و خوشمزه، در هرجایی از این استان سبز که باشید سفره‌ی شما را پررنگ خواهد کرد.

سخن آخر

در پایان میتوان گفت غذاهای محلی ایران نه تنها بخشی از میراث فرهنگی هر منطقه هستند، بلکه با طعم های متنوع و روش های پخت سنتی خود، نقش مهمی در شکل دادن به هویت آشپزی ایرانی دارند. آشنایی با این غذاها می تواند تجربه سفر و انتخاب خوراک را در هر استان جذاب تر کند.

اگر قصد دارید برخی از این طعم های اصیل را بدون سفر به شهرهای مختلف امتحان کنید، بسیاری از رستوران های سنتی تهران منوی ویژه ای از غذاهای محلی دارند و گزینه های مناسبی برای تجربه این طعم ها هستند. برای دیدن پیشنهادهای کامل و رزرو ارزان تر می توانید به صفحه رستوران های تهران در تخفیفان مراجعه کنید و بهترین انتخاب را مطابق سلیقه خود داشته باشید.

سوالات متداول

معروف ترین غذای سنتی ایرانی چیست؟

در میان غذاهای سنتی ایران، چلو کباب به عنوان مشهورترین و شناخته شده ترین غذای محلی شناخته می شود. چلو کباب به دلیل طعم اصیل و سبک طبخ سنتی، نماد آشپزی ایرانی است و بسیاری از گردشگران خارجی نیز از این غذا به عنوان اولین تجربه غذایی در ایران یاد می کنند.

غذاهای محلی ایران باستان چیست؟

در ایران باستان غذاهایی مانند آتش گرده که یک نوع نان ضخیم و ساده با آرد و نمک بوده، رواج داشته است. همچنین خوراک هایی مانند آبگوشت های اولیه با گوشت شکار و حبوبات و همین طور حریره گندم از غذاهای معمول در سفره ایرانیان قدیم بوده است.