علائم بیش فعالی در کودکان زیر ۲ سال تا ۹ سال + ۵ روش درمان

آیا فرزندتان بیش از حد پرتحرک است، تمرکز کمی دارد یا مدام از این شاخه به آن شاخه می پرد؟ این رفتارها ممکن است نشانه هایی از اختلال بیش فعالی در کودکان باشد؛ اختلالی عصبی – رشدی که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می تواند روند یادگیری، روابط اجتماعی و حتی اعتماد به نفس کودک را تحت تاثیر قرار دهد. شناخت دقیق علائم بیش فعالی در کودکان اولین و مهم ترین گام برای کمک به فرزندتان است. در این مقاله، علائم اصلی بیش فعالی را به زبان ساده و با نگاهی علمی بررسی می کنیم. اگر نگران سلامت روان کودک خود هستید، حتما تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

بیش فعالی در کودکان چیست؟

بیش فعالی یکی از شایع ترین اختلالات عصبی – رشدی در دوران کودکی است که اغلب با رفتارهای پرتحرک، بی قراری، عدم تمرکز و رفتارهای تکانشی شناخته می شود. این اختلال ممکن است در سنین بسیار پایین ظاهر شود و در صورت عدم درمان، بر عملکرد تحصیلی، روابط خانوادگی و اجتماعی کودک تاثیر بگذارد. بیش فعالی می تواند به صورت ترکیبی از کم توجهی، بیش فعالی حرکتی و تکانشگری ظاهر شود و معمولا نیازمند مداخلات رفتاری، مشاوره تخصصی و در برخی موارد دارو درمانی است.

علائم بیش فعالی در کودکان

در این بخش با ۴ نشانه رایج بیش فعالی در کودکان آشنا می شوید که تشخیص به موقع آن ها می تواند نقش مهمی در شروع درمان موثر داشته باشد:

۱. بی قراری مداوم

کودکان بیش فعال به ندرت آرام می نشینند، مدام در حال حرکت هستند و حتی هنگام نشستن نیز حرکات اضافی از خود نشان می دهند، مانند تکان دادن پاها یا دست ها.

۲. پرحرفی و قطع مداوم صحبت دیگران

این کودکان معمولا وسط حرف دیگران می پرند یا بدون نوبت صحبت می کنند، زیرا نمی توانند صبر کنند تا نوبتشان برسد.

۳. عدم تمرکز روی یک فعالیت

کودک خیلی سریع حوصله اش سر می رود و از یک فعالیت به فعالیت دیگر می پرد، بدون اینکه هیچ کدام را کامل انجام دهد.

۴. انجام کارهای خطرناک بدون فکر

کودکان بیش فعال معمولا بدون فکر کردن به پیامدها وارد موقعیت های خطرناک می شوند و رفتارهای هیجانی و بدون کنترل از خود نشان می دهند.

برای مطالعه بیشتر: برای بی خوابی چه بخوریم

علائم بیش فعالی در کودکان زیر دو سال

تشخیص بیش فعالی در نوزادان و کودکان زیر دو سال به دلیل رشد سریع مغز و تغییرات طبیعی رفتاری، دشوارتر است. با این حال، برخی نشانه ها مانند گریه های مداوم و بدون دلیل، خواب نا آرام، واکنش های شدید به صدا یا نور و حرکت بیش از حد اندام ها ممکن است هشداردهنده باشند. در این سن نیاز به بررسی های تخصصی توسط روانشناس کودک وجود دارد تا از تشخیص زودهنگام اطمینان حاصل شود.

علائم بیش فعالی در کودکان ۳ تا ۵ سال

در سن پیش دبستانی، کودکانی که دچار بیش فعالی هستند معمولا کنترل کمی روی رفتار خود دارند. آن ها در محیط مهدکودک به سختی می توانند منتظر نوبت بمانند، قوانین ساده را رعایت نمی کنند و حین بازی نظم خاصی ندارند. پرش از یک بازی به بازی دیگر، رفتارهای پرخاشگرانه و بی قراری دائمی از علائم قابل توجه در این سن هستند.

برای مطالعه بیشتر: بهترین فیلم های روانشناسی

علائم بیش فعالی در کودکان ۶ تا ۵ سال

با ورود کودک به مدرسه، چالش های بیش فعالی بیشتر نمایان می شود. ناتوانی در تمرکز طولانی مدت سر کلاس، قطع مداوم صحبت معلم، فراموش کردن تکالیف و انجام کارها بدون دقت کافی از علائم رایج در این رده سنی است. این کودکان معمولا در تعامل با همسالان نیز دچار مشکل می شوند و ممکن است به دلیل رفتارهای عجولانه یا پرخاشگرانه مورد طرد قرار گیرند.

علائم بیش فعالی در کودکان دختر

بیش فعالی در دختران معمولا با شکل پنهان ‌تری ظاهر می شود و به همین دلیل ممکن است دیرتر تشخیص داده شود. دختران بیش فعال اغلب بیشتر دچار بی توجهی هستند تا پرتحرکی. آن ها ممکن است در رویا فرو روند، مدام وسایل خود را گم کنند، یا نتوانند روی تکالیف تمرکز کنند. رفتارهای آن ها کمتر تهاجمی است اما درونی تر، مانند اضطراب، کم حرفی، یا ناتوانی در سازماندهی ذهنی و برنامه ریزی. برخلاف پسران، پرش افکار و حواس پرتی در دختران بیشتر دیده می شود و همین مساله ممکن است باعث کاهش عملکرد تحصیلی شود، بدون اینکه لزوما رفتارهای پر سروصدا داشته باشند.

برای مطالعه بیشتر: تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس

علائم بیش فعالی در کودکان پسر

در پسران، بیش فعالی معمولا با رفتارهای واضح تر و پرانرژی تری همراه است. آن ها مدام در حال دویدن، بالا رفتن از وسایل یا پرش هستند و نمی توانند برای مدت طولانی روی صندلی بنشینند. پسران بیش فعال بیشتر رفتارهای پرخاشگرانه، تکانشی و پر سر و صدا از خود نشان می دهند و اغلب به دلیل این رفتارها مورد تذکر قرار می گیرند. همچنین در محیط مدرسه احتمال درگیری با معلمان یا سایر دانش آموزان بیشتر است. فراموشکاری، ناتمام گذاشتن کارها و بی توجهی به جزئیات نیز در آن ها دیده می شود، اما بارزترین علامت، تحرک بیش از حد و ناتوانی در کنترل هیجانات است.

تست بیش فعالی کودکان چگونه است؟

رای تشخیص بیش فعالی در کودکان، تنها تکیه بر رفتارهای روزمره کافی نیست و معمولا از تست ها و ارزیابی های استاندارد روانشناسی استفاده می شود. این تست ها شامل پرسش نامه هایی هستند که توسط والدین، معلمان و گاهی خود کودک تکمیل می شوند. یکی از رایج ترین آن ها، مقیاس درجه بندی کانرز است که به بررسی میزان بی توجهی، تکانشگری و پرتحرکی کودک می پردازد.

علاوه بر آن، روانشناس کودک ممکن است از مصاحبه های بالینی، مشاهده رفتاری در محیط مدرسه یا خانه، و در صورت نیاز، تست های شناختی یا هوش نیز استفاده کند. این روند با هدف تفکیک بیش فعالی از سایر اختلالات رفتاری یا یادگیری انجام می شود تا مطمئن شویم که کودک دچار ADHD است، نه مشکلاتی مانند اضطراب، اختلال یادگیری یا مشکلات تربیتی. تشخیص دقیق، گام اول در شروع درمان مؤثر است.

برای مطالعه بیشتر: درمان سریع اسهال کودکان

درمان بیش فعالی کودکان

درمان بیش فعالی کودکان معمولا ترکیبی از روش های مختلف است که بسته به شدت علائم، سن کودک و شرایط خانوادگی تعیین می شود. در ادامه، پنج روش رایج و علمی برای درمان بیش فعالی کودکان را بررسی می کنیم:

۱. رفتاردرمانی (رفتارشناختی)

رفتاردرمانی یکی از مؤثرترین روش ها برای کنترل علائم بیش فعالی به ویژه در کودکان پیش دبستانی است. در این روش، روانشناس با آموزش مهارت های رفتاری به کودک، والدین و گاهی معلمان کمک می کند تا رفتارهای مثبت تقویت شوند و رفتارهای منفی کاهش یابند. پاداش دهی، تعیین پیامدهای منطقی و مدیریت خشم بخشی از تکنیک های این روش هستند.

۲. دارودرمانی

در برخی موارد، پزشک متخصص کودک داروهایی مانند محرک های سیستم عصبی مرکزی (مثل ریتالین یا آدرال) تجویز می کند که به افزایش تمرکز و کاهش تکانشگری کمک می کنند. البته دارودرمانی باید زیر نظر مستقیم پزشک انجام شود، چون هر دارو ممکن است عوارضی داشته باشد و نیاز به تنظیم دوز دارد.

۳. آموزش مهارت های اجتماعی

کودکانی که دچار بیش فعالی هستند، اغلب در برقراری ارتباط موثر با همسالان یا بزرگترها مشکل دارند. با شرکت در جلسات گروهی یا فردی آموزش مهارت های اجتماعی، آن ها یاد می گیرند چگونه احساسات خود را کنترل کنند، نوبت را رعایت کنند و بهتر تعامل داشته باشند.

۴. مشاوره والدین و خانواده درمانی

مشکلات رفتاری کودک معمولا فقط مربوط به خودش نیست. والدین هم نیاز به یادگیری روش های موثر تربیتی دارند. جلسات مشاوره به والدین کمک می کند تا شیوه های صحیح مدیریت کودک را بیاموزند و از تنش های خانوادگی بکاهند. در صورت لزوم، درمان خانوادگی نیز به بهبود فضای کلی خانه کمک می کند.

۵. اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی

تغییر در الگوی خواب، فعالیت بدنی منظم، کاهش مصرف قندها، افزودنی ها و مواد محرک مثل کافئین می تواند در کنترل علائم بیش فعالی موثر باشد. همچنین برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ (مثل روغن ماهی) ممکن است به بهبود تمرکز کودکان کمک کند.

آیا بیش فعالی در کودکان درمان دارد؟

درمان بیش فعالی در کودکان به مجموعه ای از روش های علمی و تخصصی نیاز دارد که شامل رفتاردرمانی، روان درمانی و در موارد خاص، دارو درمانی می شود. جلسات مشاوره منظم با روانشناس کودک می تواند نقش موثری در تقویت مهارت های ارتباطی، کاهش رفتارهای تکانشی و بهبود تمرکز فرزندتان داشته باشد. همچنین خانواده ها با یادگیری تکنیک های تربیتی و ارتباط موثر، می توانند محیطی امن تر و سازنده تر برای رشد ذهنی کودک فراهم کنند.

اگر به دنبال مراکز مشاوره معتبر و تخصصی برای درمان بیش فعالی هستید، تخفیفان به شما این امکان را می دهد تا در میان بهترین مراکز روانشناسی، بر اساس امتیاز کاربران و کیفیت خدمات، انتخابی آگاهانه داشته باشید. علاوه بر این، می توانید از تخفیف های ویژه بهره مند شوید و نظرات سایر والدین را نیز در مورد هر کلینیک مشاوره بررسی کنید.

برای مشاهده مراکز مشاوره کودک با تخفیف ویژه، همین حالا وارد صفحه مراکز روانشناسی مشاوره تخفیفان شوید.

سوالات متداول

بیش فعالی در کودکان تا کی ادامه دارد؟

بیش فعالی یا اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) معمولا از دوران کودکی آغاز می شود و در برخی افراد تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند. با این حال، شدت علائم معمولا با گذشت زمان کاهش می یابد و بسیاری از بزرگسالان یاد می گیرند که رفتارهای خود را بهتر کنترل کنند. درمان های به موقع و مداخلات موثر می توانند به کودک کمک کنند تا علائم را مدیریت کند و زندگی طبیعی تری داشته باشد.

آیا بیش فعالی در کودکان خطرناک است؟

بیش فعالی به خودی خود خطرناک نیست اما اگر درمان نشود، می تواند مشکلات جدی در تحصیل، روابط اجتماعی و سلامت روان کودک ایجاد کند. کودکان بیش فعال ممکن است در معرض خطر آسیب های جسمی به علت رفتارهای تکانشی قرار بگیرند و همچنین مشکلات اضطرابی یا افسردگی در آن ها شایع تر است. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اهمیت زیادی دارد تا کودک زندگی سالم و موفق تری داشته باشد.