درمان گرمازدگی و حالت تهوع چیست | ۱۴ روش خانگی سریع و موثر

گرمازدگی یکی از مشکلات جدی و خطرناکی است که در فصل تابستان و شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب بیش از پیش بروز می کند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که بدن به دلیل ناتوانی در تنظیم دمای داخلی، دچار افزایش شدید حرارت می شود و می تواند به سرعت سلامت شما را به مخاطره بیندازد.

آگاهی از عوامل ایجاد گرمازدگی، روش های پیشگیری و درمان های موثر به شما کمک می کند تا در مواجهه با این وضعیت واکنش مناسبی داشته باشید و سلامت خود و خانواده تان را حفظ کنید. در ادامه این مقاله به بررسی علل، انواع گرمازدگی و روش های درمان گرمازدگی می پردازیم. پس اگر می خواهید با این موضوع مهم آشنا شوید و گام های لازم برای محافظت از خود را بدانید، خواندن ادامه مقاله را از دست ندهید.

علت گرمازدگی چیست؟

گرمازدگی زمانی رخ می دهد که بدن به دلیل قرار گرفتن طولانی در معرض هوای گرم و مرطوب نتواند دمای خود را به خوبی تنظیم کند. در این شرایط، سیستم تعریق بدن که وظیفه خنک کردن بدن را بر عهده دارد، به دلیل کم آبی یا فشار زیاد کارایی خود را از دست می دهد و دمای داخلی بدن به طور غیرطبیعی افزایش می یابد. این افزایش دما می تواند موجب آسیب به بافت های بدن، اختلال در عملکرد اعضا و حتی شرایط اورژانسی شود. عوامل مختلفی مانند فعالیت شدید بدنی در هوای گرم، لباس های نامناسب، نبود تهویه و مصرف ناکافی مایعات باعث افزایش ریسک گرمازدگی می شوند.

انواع گرمازدگی

گرمازدگی به سه دسته اصلی تقسیم می شود که هر کدام شدت و علائم متفاوتی دارند:

گرمازدگی خفیف (Heat Exhaustion)

این نوع گرمازدگی معمولا اولین مرحله از آسیب های ناشی از گرماست و وقتی رخ می دهد که بدن دچار کم آبی و از دست دادن الکترولیت ها شود. علائم شایع آن شامل تعریق زیاد، ضعف، سرگیجه، تهوع، سردرد و ضربان قلب سریع است. اگر در این مرحله اقدام به خنک کردن بدن و جبران مایعات نشود، ممکن است وضعیت به گرمازدگی شدید منجر شود.

گرمازدگی شدید (Heat Stroke)

این مرحله بسیار خطرناک است و زمانی اتفاق می افتد که دمای بدن به بالای ۴۰ درجه سانتی گراد برسد و سیستم تنظیم دما از کار بیفتد. علائم شامل از دست دادن هوشیاری، تب شدید، پوست خشک و گرم بدون تعریق، ضربان قلب نامنظم، تنفس سریع و گیجی است. گرمازدگی شدید نیاز به مراقبت اورژانسی دارد زیرا می تواند به آسیب مغزی، نارسایی اندام ها و حتی مرگ منجر شود.

گرمازدگی ورزشی (Exercise-Associated Heat Stroke)

این نوع گرمازدگی در ورزشکاران یا افرادی که فعالیت فیزیکی سنگین در هوای گرم انجام می دهند رخ می دهد. علائم مشابه گرمازدگی شدید است اما به دلیل فعالیت بدنی شدید بروز می کند و گاهی با گرفتگی عضلانی ناشی از تعریق زیاد همراه است. در این حالت نیاز به خنک کردن سریع بدن و مراقبت های تخصصی است.

برای مطالعه بیشتر: کاهش سریع درد پریود

علائم گرمازدگی چیست؟

• تعریق شدید یا در موارد شدید، پوست خشک و گرم بدون تعریق
• سردرد و سرگیجه
• ضعف و خستگی شدید
• تهوع و استفراغ
• ضربان قلب سریع و نامنظم
• تنفس سریع و سطحی
• احساس سردرگمی، گیجی یا کاهش هوشیاری
• تشنگی زیاد
• گرفتگی عضلات، مخصوصاً در پاها و بازوها
• از دست دادن تعادل و افتادن ناگهانی

درمان گرمازدگی و حالت تهوع چیست؟

در این بخش به سراغ درمان های گرمازدگی می رویم:

انتقال فوری فرد به محیط خنک

وقتی فرد گرمازده می شود باید سریعاً از محیط گرم و آفتابی دور شود و به جای خنک مانند سایه، اتاق با تهویه مطبوع یا فضای باز با جریان هوای مناسب منتقل شود. این کار باعث می شود فشار گرما بر بدن کاهش یابد و دمای بدن سریع تر به حد نرمال نزدیک شود.

قرار دادن فرد به صورت نیمه درازکش

این وضعیت کمک می کند تا خون رسانی به اعضای حیاتی بهتر انجام شود و گردش خون بهبود یابد. همچنین فشار کمتری به قلب وارد می شود و احتمال غش و افت فشار کاهش می یابد که برای بیماران گرمازده اهمیت زیادی دارد.

خنک کردن بدن

قرار دادن پارچه های مرطوب و سرد روی نقاطی که رگ های خونی به سطح پوست نزدیک هستند، به کاهش سریع دمای بدن کمک می کند. این روش خنک سازی موضعی باعث تسکین علائم و پیشگیری از تشدید وضعیت می شود.

باز کردن لباس های اضافی

لباس های اضافی و تنگ مانع خروج گرما از بدن می شوند. با باز کردن لباس ها و ایجاد جریان هوا با پنکه یا باز کردن پنجره، تبادل حرارتی بهتر انجام می شود و بدن راحت تر خنک می شود. این اقدام باعث کاهش دمای بدن و بهبود علائم می گردد.

برای مطالعه بیشتر: خواص گیلاس

درمان گرمازدگی در خانه

درمان گرمازدگی در منزل نیازمند اقداماتی سریع و دقیق است تا از تشدید علائم و بروز مشکلات جدی جلوگیری شود. نخستین گام انتقال فرد به محیطی خنک، سایه دار و دارای تهویه مناسب است. این کار باعث می شود بدن از فشار گرمای محیط خارج شود و روند کاهش دمای بدن شروع شود. در مرحله بعد باید بدن فرد را خنک کرد؛ برای این منظور می توان از پارچه های خیس یا کمپرس سرد استفاده کرد و آن ها را روی نقاطی مثل پیشانی، گردن، زیر بغل و بازوها قرار داد.

این نواحی به دلیل نزدیکی رگ های خونی به سطح پوست، بهترین نقاط برای خنک سازی سریع بدن هستند. همچنین باز کردن لباس های اضافه و استفاده از پنکه یا جریان هوای خنک به تسریع فرایند خنک شدن بدن کمک می کند. در صورتی که فرد دچار علائم شدید یا کاهش هوشیاری شد، حتما باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه شود.

برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟

بهترین خوراکی های برای درمان گرمازدگی به شرح زیر است:

آب نارگیل

آب نارگیل یکی از بهترین منابع طبیعی الکترولیت است که شامل پتاسیم، سدیم، منیزیم و کلسیم می شود. این ترکیبات به سرعت کمبود مایعات و مواد معدنی بدن را جبران کرده و تعادل الکترولیتی را حفظ می کنند. همچنین آب نارگیل باعث هیدراته شدن سریع بدن و بهبود عملکرد عضلات و سیستم عصبی می شود.

خیار

خیار بیش از ۹۵ درصد آب دارد و منبع خوبی از ویتامین K و آنتی اکسیدان هاست. مصرف خیار به دلیل داشتن آب زیاد و خاصیت خنک کنندگی، به کاهش دمای بدن کمک کرده و از کم آبی جلوگیری می کند. همچنین ترکیبات ضد التهابی موجود در خیار می توانند در تسکین التهاب ناشی از گرما موثر باشند.

هندوانه

هندوانه به علت داشتن حدود ۹۲ درصد آب و ویتامین های A، C و لیکوپن، یک میوه عالی برای آبرسانی بدن و محافظت سلول ها در برابر استرس اکسیداتیو است. لیکوپن آنتی اکسیدانی قوی است که به کاهش آسیب های ناشی از گرما به بافت ها کمک می کند.

ماست کم چرب

ماست حاوی پروبیوتیک های مفید، کلسیم و ویتامین های گروه B است که علاوه بر تقویت سیستم گوارشی، در تعادل الکترولیت ها نقش دارد. مصرف ماست در شرایط گرمازدگی به حفظ سلامت روده ها و بهبود جذب مواد مغذی کمک می کند.

آب نارنج یا آب لیمو

این نوشیدنی ها به دلیل داشتن ویتامین C بالا و ترکیبات آنتی اکسیدانی، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند. ویتامین C همچنین به بازسازی سلول ها و کاهش التهاب کمک می کند و مصرف این آبمیوه ها در زمان گرمازدگی باعث بهبود سریع تر بدن می شود.

موز

موز منبع غنی پتاسیم است که نقش کلیدی در تنظیم فشار خون، عملکرد عضلات و انتقال پیام های عصبی دارد. پتاسیم کافی همچنین از گرفتگی عضلات جلوگیری می کند و مصرف موز باعث تامین انرژی فوری و بازسازی الکترولیت های از دست رفته می شود.

کرفس

کرفس سرشار از آب و فیبر است و ویتامین هایی مانند ویتامین K و ویتامین C دارد. این سبزی به خاطر خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی به کاهش التهاب های ناشی از گرما و بهبود عملکرد سیستم ایمنی کمک می کند. همچنین کرفس باعث هیدراتاسیون بهتر بدن می شود.

مرکبات (پرتقال و گریپ فروت)

مرکبات با دارا بودن ویتامین C، فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان های مختلف، استرس اکسیداتیو را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند. مصرف مرکبات در هوای گرم به دلیل خاصیت آبرسانی و خنک کنندگی به بهبود سریع تر بدن کمک می کند.

درمان گرمازدگی کودکان و نوزادان

کودکان و نوزادان به دلیل سیستم تنظیم دمای ضعیف تر، بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند و درمان آن ها نیازمند مراقبت ویژه است. ابتدا کودک را سریعاً به محیط خنک منتقل کنید و لباس های اضافی را از بدنش خارج نمایید. با استفاده از پارچه خیس و سرد بدن او را خنک کنید و اگر ممکن است او را با پنکه یا هوای خنک باد بزنید. مایعات کافی به صورت جرعه جرعه به کودک بدهید اما از دادن آب یخ یا نوشیدنی های خیلی سرد خودداری کنید تا باعث شوک نشود. در صورت بروز علائم شدید مانند تب بالا، بی حالی، استفراغ مکرر یا کاهش هوشیاری حتماً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

برای مطالعه بیشتر: درمان خانگی اگزما

برای گرمازدگی چه قرصی بخوریم؟

در درمان گرمازدگی استفاده از قرص ها باید با نظر پزشک باشد زیرا خود درمانی می تواند خطرناک باشد. معمولاً برای کاهش تب و درد در گرمازدگی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده می شود. همچنین در مواردی که فرد دچار گرفتگی عضلانی شده است، ممکن است پزشک مکمل های الکترولیتی یا منیزیم تجویز کند. مصرف مایعات الکترولیتی مانند محلول خوراکی او آر اس نیز بسیار موثر است. توجه داشته باشید که هیچ دارویی جایگزین اقدامات فوری خنک سازی و تأمین مایعات بدن نمی شود.

درمان گرمازدگی در طب سنتی

طب سنتی درمان های موثری برای گرمازدگی ارائه می دهد که بیشتر بر پایه خنک کردن بدن و بازگرداندن تعادل مایعات است. مصرف دم نوش هایی مانند چای نعناع، تخم کاهو و گل گاوزبان به خاطر خاصیت خنک کنندگی و آرام بخشی توصیه می شود. همچنین مالیدن روغن های گیاهی سرد مانند روغن بنفشه یا روغن بادام تلخ روی پیشانی و گردن می تواند به کاهش دمای بدن کمک کند. استفاده از حجامت با نظر پزشک متخصص طب سنتی در برخی موارد به بهبود گردش خون و دفع مواد زائد کمک می کند. رعایت مصرف غذاهای سبک، آبکی و پر از آب مانند سوپ سبزیجات و میوه های خنک نیز از نکات مهم در درمان سنتی گرمازدگی است.

سخن آخر

گرمازدگی می تواند خطرات جدی برای سلامت شما ایجاد کند اما با شناخت کافی و اقدام به موقع، می توان از این مشکلات پیشگیری کرد. ایجاد شرایطی خنک و مطبوع برای بدن، استراحت کافی و مصرف مایعات مناسب از ساده ترین اما موثرترین راه ها برای مقابله با گرمازدگی است. اگر به دنبال راهی برای تجربه یک تابستان سالم و خنک هستید، استفاده از استخرهای روباز تهران یک گزینه فوق العاده به شمار می رود.

این استخرها نه تنها فرصت مناسبی برای خنک شدن بدن فراهم می کنند بلکه می توانند فضایی برای تفریح و آرامش شما و خانواده تان باشند. با خرید بلیط استخرهای تهران از تخفیفان، علاوه بر بهره مندی از تخفیف های ویژه، می توانید یک روز خاطره انگیز و خنک در دل گرمای تابستان را تجربه کنید. همین حالا این فرصت را از دست ندهید و تابستان را با نشاط، آرامش و سلامت سپری کنید.

سوالات متداول

گرمازدگی چیست ؟

گرمازدگی وضعیتی اورژانسی است که در آن دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد می رسد و سیستم تنظیم دمای بدن از کار می افتد.

چه گروه هایی بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند؟

کودکان، سالمندان، افراد دارای بیماری های مزمن و کسانی که داروهای خاص مصرف می کنند، بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند و باید اقدامات پیشگیرانه بیشتری انجام دهند.

علائم هشداردهنده گرمازدگی کدامند و چگونه باید سریعاً تشخیص داده شوند؟

علائم شامل تب بالا، پوست خشک و گرم، از دست دادن هوشیاری، تنفس سریع و گیجی است. مشاهده این علائم نیازمند مراجعه فوری به مراکز درمانی می باشد.

بهترین اقدامات اولیه برای کمک به فرد مبتلا به گرمازدگی چیست؟

انتقال سریع فرد به محیط خنک، باز کردن لباس های اضافی، خنک کردن بدن با کمپرس سرد و تأمین مایعات به صورت کنترل شده از مهم ترین اقدامات اولیه است که باید در اسرع وقت انجام شود.