اگر شما هم در روابط عاطفی یا اجتماعی خود احساس اضطراب مداوم، ترس از ترک شدن یا وابستگی بیش از حد به دیگران دارید، ممکن است با یکی از انواع طرحواره ذهنی روبرو باشید. شناخت این طرحواره ها اولین قدم برای کنترل احساسات و رفتارهای خود است. در این مقاله به طور کامل طرحواره رهاشدگی را بررسی می کنیم، از نشانه ها و علت های شکل گیری آن گرفته تا تاثیرش در روابط و راه های درمان موثر. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا بتوانید راهکارهای کاربردی برای مدیریت این طرحواره در زندگی روزمره خود پیدا کنید.
سرفصل‌ها
طرح واره رها شدگی چیست؟
طرحواره رهاشدگی یکی از الگوهای ذهنی است که فرد در طول زندگی خود شکل می دهد و باعث می شود ترس شدید از ترک شدن یا تنها ماندن در روابط ایجاد شود. افراد مبتلا به این طرحواره دائما نگران هستند که عزیزانشان آنها را ترک کنند یا حمایت عاطفی خود را از دست بدهند. این الگو معمولا از دوران کودکی شکل می گیرد و می تواند در روابط دوستانه، خانوادگی و عاشقانه مشکلات جدی ایجاد کند. افراد با طرحواره رهاشدگی ممکن است واکنش های شدید هیجانی نشان دهند، اعتماد کمتری به دیگران داشته باشند و دائما به دنبال اطمینان و تایید باشند.
علت طرحواره رهاشدگی بی ثباتی
طرحواره رهاشدگی معمولا ناشی از تجربیات دوران کودکی است که کودک در آن بی ثباتی عاطفی را تجربه کرده است. دلایل رایج شامل والدینی که حضورشان غیرقابل پیش بینی بوده، ترک شدن توسط والدین یا مراقبین، جدایی های مکرر، بی توجهی عاطفی یا تغییرات ناگهانی در محیط خانواده است. همچنین تجربه فقدان ناگهانی یا از دست دادن عزیزان نیز می تواند باعث شکل گیری این طرحواره شود. این بی ثباتی باعث می شود کودک باور کند که افراد مهم زندگی او دائما در حال ترک او هستند و به همین دلیل ترس از رهاشدگی در بزرگسالی ادامه می یابد.
برای مطالعه بیشتر: طرحواره شکست
نشانه های طرحواره رهاشدگی
- ترس مداوم از ترک شدن یا تنها ماندن حتی در روابط پایدار
- نیاز شدید به توجه، تایید و محبت دیگران
- اضطراب و نگرانی بیش از حد در مورد وفاداری و عشق اطرافیان
- واکنش های هیجانی شدید در مواجهه با کوچکترین نشانه های بی توجهی
- تلاش مداوم برای کنترل روابط و جلوگیری از فاصله گرفتن دیگران
- احساس بی ارزشی یا ناکافی بودن در روابط عاطفی
- دشواری در اعتماد کردن به دیگران و ایجاد صمیمیت
طرحواره رهاشدگی در کودکان
طرحواره رهاشدگی در کودکان زمانی شکل می گیرد که کودک احساس کند مراقبان اصلی او غیرقابل پیش بینی هستند یا ممکن است او را ترک کنند. این کودکان معمولا اضطراب شدید در روابط خود نشان می دهند و با کوچکترین نشانه بی توجهی دچار ترس و نگرانی می شوند. آنها ممکن است بیش از حد به والدین وابسته شوند، دائماً به دنبال تایید و محبت باشند و از تجربه جدایی حتی کوتاه مدت اضطراب شدید پیدا کنند. این طرحواره در کودکی اگر شناسایی و مدیریت نشود، می تواند در بزرگسالی باعث مشکلات جدی در روابط عاطفی و اجتماعی شود.
مثال برای طرحواره رهاشدگی
- کودکی که مادرش گاهی بدون اطلاع او خانه را ترک می کند، همیشه نگران است که مادر او را تنها بگذارد و برای هر لحظه کوچک جدایی واکنش اضطرابی شدید نشان می دهد. این کودک ممکن است هنگام ورود مادر به خانه بیش از حد هیجانی شود یا دائم بخواهد مادرش را همراه خود داشته باشد.
- نوجوانی که والدینش اغلب مشغول کار و فعالیت های شخصی هستند، احساس می کند حمایت عاطفی کافی دریافت نمی کند. او در روابط دوستانه یا عاشقانه نیز تمایل دارد دائما تایید دریافت کند و از تنها ماندن هراس دارد، حتی اگر شریک یا دوستش او را ترک نکرده باشد.
برای مطالعه بیشتر: علت کیپ شدن گوش چیست
تاثیر طرحواره رهاشدگی در رابطه
افراد با طرحواره رهاشدگی در روابط عاشقانه یا دوستانه دچار مشکلات زیادی می شوند. آنها اغلب نسبت به کوچکترین تغییر در رفتار طرف مقابل حساس می شوند و ممکن است واکنش های شدید هیجانی نشان دهند. این افراد گاهی کنترل بیش از حد بر شریک خود اعمال می کنند تا مطمئن شوند ترکشان نخواهد کرد، یا مدام نیاز به تایید و محبت دارند که می تواند طرف مقابل را خسته یا ناراحت کند. در روابط بلندمدت، طرحواره رهاشدگی می تواند باعث بروز سوء تفاهم، فاصله عاطفی و کاهش رضایت رابطه شود و اگر مدیریت نشود، احتمال جدایی یا شکست عاطفی افزایش می یابد.
تست طرحواره رهاشدگی چگونه است؟
تست طرحواره رهاشدگی ابزاری برای شناسایی میزان ترس از ترک شدن و وابستگی شدید به دیگران است. این تست معمولاً شامل مجموعه ای از سوالات خودسنجی است که احساسات و رفتارهای فرد در روابط عاطفی و اجتماعی را بررسی می کند. برای مثال، سوالاتی مانند: «آیا نگران هستید که شریک عاطفی شما شما را ترک کند؟» یا «آیا برای اطمینان از محبت دیگران دائما نیاز به تایید دارید؟» در این تست وجود دارد. پاسخ ها به صورت مقیاس درجه بندی می شوند و نمره کلی نشان می دهد که فرد تا چه حد به طرحواره رهاشدگی دچار است. استفاده از این تست می تواند کمک کند تا فرد برای درمان و مدیریت بهتر واکنش های خود برنامه ریزی کند.
برای مطالعه بیشتر: علت خارش مقعد
درمان طرح واره رهاشدگی
در این بخش به سراغ معرفی روش های درمان طرحواره رهاشدگی می رویم:
مشاوره و روان درمانی فردی
جلسات مشاوره به فرد کمک می کند تا ریشه های طرحواره رهاشدگی خود را شناسایی کند و الگوهای رفتاری و فکری مرتبط با ترس از ترک شدن را تغییر دهد. روان درمانی شناختی رفتاری یکی از روش های موثر است که به فرد آموزش می دهد چگونه افکار منفی و اضطراب آور خود را شناسایی و جایگزین کند.
روان درمانی گروهی
شرکت در گروه های حمایتی به فرد امکان می دهد احساس امنیت و تعلق را تجربه کند و ببیند دیگران نیز با مشکلات مشابه روبرو هستند. این تجربه باعث کاهش ترس از رهاشدگی و افزایش اعتماد به روابط می شود.
تمرین مهارت های ارتباطی و مدیریت هیجان
افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی با یادگیری مهارت های ارتباطی موثر و مدیریت هیجانات خود می توانند روابط خود را سالم تر کنند. این شامل آموزش نحوه ابراز نیازها بدون فشار آوردن به طرف مقابل و کنترل واکنش های هیجانی شدید است.
تمرین خود مراقبتی و تقویت استقلال
یادگیری مهارت های خودمراقبتی و تقویت احساس خودارزشی به فرد کمک می کند کمتر وابسته به دیگران شود و ترس از تنها ماندن کاهش یابد. فعالیت های مستقل، ورزش، مطالعه و ایجاد سرگرمی های شخصی از جمله راهکارهای موثر هستند.
تمرین ذهن آگاهی و آرام سازی
تمرین های ذهن آگاهی مانند مدیتیشن، تمرکز بر لحظه حاضر و تکنیک های آرام سازی به فرد کمک می کند اضطراب ناشی از ترس رهاشدگی را کاهش دهد. این روش ها به فرد آموزش می دهند که واکنش های هیجانی خود را بهتر کنترل کند و احساس امنیت بیشتری در روابط داشته باشد.
سخن آخر
طرحواره رهاشدگی می تواند در زندگی روزمره و روابط فردی مشکلات جدی ایجاد کند، اما با شناسایی نشانه ها و استفاده از روش های درمانی موثر می توان آن را مدیریت و کاهش داد. اگر احساس می کنید به کمک تخصصی نیاز دارید، می توانید به مراکز روانشناسی مشاوره تهران در تخفیفان مراجعه کنید و بهترین خدمات مشاوره و روان درمانی را با امتیاز و تخفیف مناسب دریافت کنید. همین حالا اقدام کنید و کنترل احساسات و روابط خود را به دست بگیرید.
سوالات متداول
آیا طرحواره رهاشدگی در بزرگسالی قابل درمان است؟
بله، طرحواره رهاشدگی در بزرگسالی قابل درمان است. با روش های روان درمانی مانند درمان شناختی رفتاری، روان درمانی فردی و گروهی، تمرین مهارت های ارتباطی و مدیریت هیجان، افراد می توانند الگوهای منفی خود را تغییر دهند و ترس از ترک شدن را کاهش دهند. درمان موفق نیازمند صبر، تداوم و همکاری فعال فرد با درمانگر است.
تفاوت ترس طبیعی از تنهایی با طرحواره رهاشدگی چیست؟
ترس طبیعی از تنهایی موقت و قابل کنترل است و در موقعیت های خاص ایجاد می شود، اما طرحواره رهاشدگی یک الگوی پایدار ذهنی است که باعث اضطراب مداوم، وابستگی شدید به دیگران و واکنش های هیجانی شدید حتی در روابط پایدار می شود. این طرحواره باعث می شود فرد احساس کند بدون حضور دیگران نمی تواند امنیت و آرامش داشته باشد.
آیا کودکان نیز می توانند طرحواره رهاشدگی داشته باشند؟
بله، کودکان می توانند طرحواره رهاشدگی داشته باشند، به ویژه زمانی که والدین یا مراقبان اصلی غیرقابل پیش بینی هستند یا جدایی و بی توجهی را تجربه می کنند. کودکان مبتلا به این طرحواره معمولا اضطراب شدید، وابستگی زیاد، تلاش برای کنترل والدین و نیاز مداوم به تایید و محبت نشان می دهند.
چه تاثیری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه دارد؟
طرحواره رهاشدگی می تواند باعث مشکلات جدی در روابط عاشقانه شود. افراد مبتلا اغلب حساسیت بیش از حد نسبت به کوچکترین رفتارهای طرف مقابل دارند، نیاز مداوم به تایید دارند، کنترل بیش از حد اعمال می کنند و ممکن است واکنش های هیجانی شدید نشان دهند. این رفتارها می تواند منجر به سوء تفاهم، فاصله عاطفی و کاهش رضایت در رابطه شود.
مطالب مرتبط
جدیدترین پست ها
طرحواره رها شدگی؛ نشانه ها + تاثیر در رابطه | ۵ روش درمان
اگر شما هم در روابط عاطفی یا اجتماعی خود احساس اضطراب مداوم، ترس از ترک شدن یا وابستگی بیش از حد به دیگران دارید، ممکن است با…
