عوارض تیروئید کم کار | علائم در مردان و زنان + درمان خانگی

کم کاری تیروئید یکی از شایع ترین مشکلات غدد درون ریز است که می تواند تاثیرات گسترده ای بر سلامت جسم و روان داشته باشد. این بیماری زمانی رخ می دهد که غده تیروئید توان کافی برای تولید هورمون های مورد نیاز بدن را نداشته باشد. نتیجه این وضعیت کند شدن متابولیسم و بروز علائمی مانند خستگی، افزایش وزن، ریزش مو و تغییرات خلقی است. اهمیت شناخت دقیق این بیماری در آنجاست که بسیاری از افراد سال ها با علائم آن زندگی می کنند بدون آنکه بدانند علت مشکلاتشان چیست.

خوشبختانه امروزه علاوه بر دارو، تغییرات در سبک زندگی و تغذیه سالم می تواند نقش موثری در مدیریت این اختلال ایفا کند. همچنین با مراجعه به مراکز سلامتی و پزشکی، امکان بررسی دقیق وضعیت هورمونی و دریافت راهنمایی های تخصصی وجود دارد. اگر می خواهید بدانید کم کاری تیروئید چه علائمی دارد، عوارض کم کاری تیروئید چیست و بهترین روش های درمان و مراقبت از آن چیست، پیشنهاد می کنیم ادامه این مقاله را از دست ندهید.

کم کاری تیروئید چیست؟

کم کاری تیروئید یکی از شایع ترین اختلالات غدد درون ریز است که در آن غده تیروئید توانایی کافی برای تولید هورمون های تیروئیدی را ندارد. این هورمون ها نقش بسیار مهمی در تنظیم سوخت و ساز بدن، عملکرد قلب، سیستم عصبی و حتی سلامت پوست و مو دارند. کاهش سطح هورمون های تیروئید باعث کند شدن عملکرد بسیاری از اندام های بدن می شود و همین موضوع علائم مختلفی را در افراد ایجاد می کند. شدت علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد و در صورت عدم درمان می تواند مشکلات جدی تری به همراه داشته باشد.

تیروئید کم کار چه علائمی دارد؟

علائم کم کاری تیروئید معمولا به مرور زمان ظاهر می شوند و بسته به شرایط فرد ممکن است متفاوت باشند. شایع ترین علائم عبارتند از:

• خستگی و بی حالی مداوم
• افزایش وزن بدون دلیل مشخص
• خشکی پوست و ریزش مو
• حساسیت بیش از حد به سرما
• ورم در ناحیه صورت و پلک ها
• کندی ضربان قلب
• یبوست مکرر
• تغییرات خلقی مثل افسردگی و کاهش تمرکز
• گرفتگی صدا و پف کردن صورت
• ضعف و درد عضلات

برای مطالعه بیشتر: اختلال شخصیت خودشیفته

علائم کم کاری تیروئید در مردان

مردان مبتلا به کم کاری تیروئید معمولا علاوه بر نشانه های عمومی، با مشکلات خاصی مواجه می شوند. از جمله مهم ترین علائم در آقایان می توان به کاهش میل جنسی، اختلال در عملکرد جنسی، ریزش موی ریش و سبیل، کاهش قدرت عضلانی و احساس خستگی زودرس اشاره کرد. همچنین مردان ممکن است دچار اختلالات خلقی بیشتری مانند زودرنجی یا بی حوصلگی شوند که بر کیفیت زندگی روزمره تاثیر می گذارد.

علائم کم کاری تیروئید در زنان

زنان به دلیل تغییرات هورمونی و ساختار بدن، بیشتر در معرض کم کاری تیروئید قرار دارند و علائم در آنها شدت بیشتری پیدا می کند. علاوه بر نشانه های عمومی، مشکلاتی مثل نامنظم شدن قاعدگی، اختلال در باروری، افزایش ریزش مو، پف کردگی اطراف چشم و چاقی موضعی در شکم و ران ها شایع تر است. بسیاری از زنان مبتلا نیز دچار احساس افسردگی، اضطراب و خواب آلودگی شدید در طول روز می شوند. در دوران بارداری نیز کم کاری تیروئید می تواند خطراتی برای سلامت مادر و جنین ایجاد کند که نیازمند توجه ویژه است.

عوارض تیروئید کم کار چیست؟

کم کاری تیروئید در صورت عدم درمان به موقع می تواند عوارض متعددی برای سلامتی ایجاد کند. مهم ترین عوارض این اختلال عبارتند از:

• افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی
• بالارفتن سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون
• مشکلات گوارشی از جمله یبوست مزمن
• ضعف سیستم ایمنی و ابتلا به عفونت ها
• اختلال در حافظه و کاهش توانایی تمرکز
• تورم در ناحیه گردن و بروز گواتر
• تغییرات شدید در خلق و خو و افزایش احتمال افسردگی
• کاهش کیفیت خواب و احساس خواب آلودگی روزانه
• پوکی استخوان و دردهای عضلانی و مفصلی
• افزایش احتمال ابتلا به ناباروری در زنان و مردان

عوارض تیروئید کم کار در نوزادان

نوزادانی که با کم کاری تیروئید متولد می شوند یا بعد از تولد دچار آن می شوند، در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع با مشکلات جدی رشد مواجه خواهند شد. از مهم ترین عوارض آن می توان به تاخیر در رشد جسمی، اختلال در رشد مغز و تکلم، کاهش هوش، یبوست شدید و زردی طولانی مدت اشاره کرد. در موارد شدید، کم کاری تیروئید درمان نشده می تواند منجر به عقب ماندگی ذهنی و مشکلات مادام العمر شود.

عوارض تیروئید کم کار در زنان

زنان در صورت ابتلا به تیروئید کم کار با مشکلات خاصی مواجه می شوند که می تواند به طور مستقیم بر کیفیت زندگی و سلامت آنها تاثیر بگذارد. از جمله این عوارض می توان به اختلال در چرخه قاعدگی، خونریزی های شدید یا نامنظم، کاهش میل جنسی، مشکلات باروری و حتی ناباروری اشاره کرد. در کنار این موارد، افزایش وزن موضعی، ورم دست و پا، افسردگی و خستگی شدید نیز در زنان بسیار شایع است.

برای مطالعه بیشتر: شخصیت پارانوئید چیست

عوارض تیروئید کم کار در مردان

در مردان، کم کاری تیروئید می تواند باعث کاهش سطح هورمون تستوسترون و در نتیجه بروز مشکلاتی در عملکرد جنسی شود. این مشکل اغلب با کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و حتی کاهش قدرت باروری همراه است. همچنین بسیاری از مردان مبتلا دچار ضعف عضلات، کاهش انرژی روزانه، ریزش مو و مشکلات خلقی مانند پرخاشگری یا بی حوصلگی می شوند.

عوارض تیروئید کم کار در بارداری

کم کاری تیروئید در دوران بارداری یکی از مشکلات پرخطر برای مادر و جنین به شمار می رود. این اختلال می تواند باعث سقط جنین، زایمان زودرس، فشار خون بالا در بارداری و مشکلاتی مانند پره اکلامپسی شود. علاوه بر این، نوزاد مادرانی که دچار تیروئید کم کار هستند بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات رشد، وزن پایین هنگام تولد و مشکلات تکاملی قرار دارند. به همین دلیل کنترل و درمان تیروئید کم کار در دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

برای مطالعه بیشتر: عوارض کبد چرب

برای کم کاری تیروئید چه بخوریم؟

رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در مدیریت کم کاری تیروئید دارد و می تواند به بهبود عملکرد بدن و کاهش علائم کمک کند. مواد غذایی سرشار از ید، سلنیوم و روی از جمله اصلی ترین عناصر مورد نیاز بیماران هستند. همچنین مصرف غذاهای غنی از فیبر، ویتامین D، ویتامین های گروه B و پروتئین باکیفیت می تواند انرژی فرد را افزایش دهد و سوخت و ساز بدن را متعادل کند. نکته مهم این است که بیماران باید علاوه بر مصرف غذاهای مفید، از مصرف بیش از حد مواد غذایی مضر مانند فست فودها، نوشیدنی های شیرین و غذاهای پرچرب خودداری کنند.

بهترین صبحانه برای کم کاری تیروئید

صبحانه برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید اهمیت زیادی دارد زیرا آغاز روز با غذایی مقوی به تنظیم انرژی و سطح هورمون ها کمک می کند. یک صبحانه کامل بهتر است شامل پروتئین، فیبر و مواد معدنی ضروری باشد. به عنوان مثال تخم مرغ آب پز یا نیمرو، نان سبوس دار، یک برش آووکادو یا مقداری مغزها مانند گردو و بادام می توانند انتخاب های مناسبی باشند. همچنین مصرف ماست یونانی کم چرب همراه با دانه های چیا یا بذر کتان برای تامین فیبر و اسیدهای چرب امگا ۳ گزینه بسیار خوبی است. بیماران باید توجه داشته باشند که نوشیدن قهوه یا چای بلافاصله پس از مصرف داروی تیروئید توصیه نمی شود و بهتر است فاصله زمانی مناسبی رعایت شود.

میان وعده های مناسب برای کم کاری تیروئید

میان وعده ها باید سبک و مغذی باشند تا از افت انرژی در طول روز جلوگیری کنند. مصرف میوه های تازه به ویژه سیب، پرتقال، انواع توت و کیوی می تواند ویتامین C بدن را تامین کند. همچنین آجیل های خام مانند بادام، فندق و پسته برای تامین روی و سلنیوم مناسب هستند. هوموس همراه با سبزیجات تازه یا کراکر سبوس دار نیز انتخاب سالمی برای یک میان وعده مفید است.

برای مطالعه بیشتر: ویتامین های مورد نیاز بدن

وعده های اصلی برای درمان عوارض کم کاری تیروئید

در وعده های اصلی توصیه می شود پروتئین های باکیفیت مثل مرغ بدون پوست، ماهی های چرب مانند سالمون و ساردین، حبوبات و عدس بیشتر مصرف شوند. سبزیجات پخته مثل هویج، کدو حلوایی، سیب زمینی شیرین و اسفناج نیز نقش مهمی در تامین ویتامین ها دارند. بهتر است برنج قهوه ای، کینوا یا جو دوسر جایگزین برنج سفید شوند تا سطح قند خون کنترل شده باقی بماند.

نوشیدنی های مفید برای کم کاری تیروئید

نوشیدن آب کافی در طول روز برای بیماران تیروئیدی ضروری است. دمنوش های گیاهی مثل دمنوش زنجبیل، دارچین و بابونه می توانند به بهبود گردش خون و آرامش اعصاب کمک کنند. مصرف شیر کم چرب و نوشیدنی های غنی شده با ویتامین D نیز برای سلامت استخوان و سیستم ایمنی موثر هستند.

چه چیزهایی برای تیروئید کم کار بد است؟

افرادی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند باید در انتخاب مواد غذایی دقت زیادی داشته باشند زیرا برخی خوراکی ها می توانند جذب ید و داروهای تیروئیدی را کاهش دهند یا حتی علائم بیماری را تشدید کنند. در میان این خوراکی ها، غذاهای پرچرب و سرخ شده، فست فودها، شیرینی های صنعتی و نوشیدنی های قندی بیشترین آسیب را دارند چون باعث افزایش وزن و کند شدن متابولیسم می شوند.

همچنین مصرف بیش از حد سویا و فرآورده های آن مثل شیر سویا و توفو ممکن است جذب هورمون تیروئید را در بدن مختل کند. از دیگر مواردی که بیماران باید با احتیاط مصرف کنند می توان به گلوتن (در نان سفید و محصولات آردی فرآوری شده)، غذاهای حاوی نیترات، و سبزیجات خام خانواده کلم مثل کلم بروکلی، گل کلم و کلم پیچ اشاره کرد. این سبزیجات در حالت پخته کمتر مضر هستند و می توان آنها را به مقدار محدود مصرف کرد.

میوه های مضر برای کم کاری تیروئید

میوه ها در حالت کلی برای بدن مفید هستند، اما برخی از آنها برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید مناسب نیستند و باید در مصرفشان دقت شود. از جمله میوه های پر اگزالات مثل توت فرنگی و شاتوت که ممکن است جذب ید را در بدن کاهش دهند. همچنین هلو، گلابی و آلو به دلیل داشتن ترکیباتی موسوم به گواتروژن می توانند عملکرد غده تیروئید را تحت تاثیر قرار دهند، به ویژه اگر به صورت خام و در حجم زیاد مصرف شوند.

مصرف زیاد مرکبات مانند پرتقال و گریپ فروت نیز در برخی افراد می تواند در جذب داروی لووتیروکسین اختلال ایجاد کند. به همین دلیل توصیه می شود بیماران این میوه ها را با فاصله مناسب از دارو مصرف کرده یا به مقدار محدود در رژیم غذایی خود قرار دهند.

درمان خانگی تیروئید کم کار

در این بخش بهترین درمان خانگی کم کاری تیروئید را بیان خواهیم کرد:

۱. مصرف منظم مواد غذایی سرشار از ید

ید یکی از مهم ترین مواد معدنی برای عملکرد صحیح غده تیروئید است. افزودن مقدار مناسبی از نمک یددار به غذا، مصرف ماهی های دریایی مثل سالمون و میگو و استفاده از جلبک دریایی در رژیم غذایی می تواند به بهبود کارکرد تیروئید کمک کند. البته مصرف بیش از حد ید هم مضر است و باید در حد متعادل باشد.

۲. استفاده از غذاهای غنی از سلنیوم

سلنیوم نقشی کلیدی در تبدیل هورمون های تیروئیدی به فرم فعالشان دارد. مصرف گردو برزیلی، تخم مرغ، ماهی تن و مرغ می تواند ذخایر سلنیوم بدن را تامین کند. این ماده معدنی به کاهش التهاب تیروئید و بهبود عملکرد کلی غده کمک می کند.

۳. مصرف ویتامین D و قرار گرفتن در معرض نور خورشید

کمبود ویتامین D در بسیاری از بیماران تیروئیدی دیده می شود. روزانه ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قرار گرفتن در نور مستقیم خورشید یا مصرف مواد غذایی مثل شیر غنی شده، ماهی و زرده تخم مرغ می تواند سطح ویتامین D را افزایش دهد و از بروز ضعف و خستگی جلوگیری کند.

۴. ورزش سبک و منظم

انجام فعالیت های بدنی مثل پیاده روی، یوگا یا شنا به تنظیم متابولیسم، کاهش استرس و افزایش انرژی کمک می کند. ورزش همچنین می تواند از افزایش وزن ناشی از کم کاری تیروئید جلوگیری کند.

۵. مصرف دمنوش های گیاهی

برخی دمنوش ها مانند دمنوش زنجبیل، دارچین و بابونه به بهبود گردش خون و کاهش خستگی کمک می کنند. این نوشیدنی ها همچنین می توانند به آرامش اعصاب و بهبود خواب بیماران کمک کنند.

۶. کاهش مصرف مواد غذایی مضر

برای کنترل بهتر بیماری باید مصرف غذاهای فرآوری شده، قندهای مصنوعی، فست فودها و نوشیدنی های گازدار به حداقل برسد. همچنین سبزیجاتی مثل کلم، شلغم و بروکلی بهتر است به صورت پخته مصرف شوند تا اثر منفی آنها بر عملکرد تیروئید کاهش یابد.

سخن آخر

تغذیه در کنار مصرف دارو، نقشی کلیدی در مدیریت کم کاری تیروئید دارد. بیمارانی که به این اختلال مبتلا هستند باید رژیم غذایی متعادل و غنی از ید، سلنیوم، ویتامین D و پروتئین های باکیفیت را در برنامه روزانه خود قرار دهند. مصرف ماهی های چرب، تخم مرغ، مغزها، لبنیات کم چرب و سبزیجات پخته می تواند به بهبود علائم و افزایش انرژی کمک کند. از طرف دیگر، پرهیز از فست فودها، شیرینی های صنعتی، نوشیدنی های قندی و مصرف بیش از حد سویا یا سبزیجات خام خانواده کلم اهمیت زیادی دارد تا عملکرد غده تیروئید مختل نشود.

برای آنکه بتوانید این رژیم غذایی سالم را به بهترین شکل دنبال کنید، انتخاب مواد غذایی تازه و با کیفیت اهمیت زیادی دارد. امروزه خرید سوپرمارکتی آنلاین این امکان را فراهم کرده که بدون اتلاف وقت، انواع محصولات مورد نیاز خود را از برندهای معتبر تهیه کنید. فروشگاه اینترنتی دیجی کالا گزینه های متنوعی از مواد غذایی سالم و تازه را ارائه می دهد و شما می توانید با خیال راحت خریدتان را انجام دهید.

نکته جذاب اینجاست که با استفاده از کد تخفیف دیجی کالا در تخفیفان می توانید خرید سوپرمارکتی خود از دیجی کالا را با قیمت کمتر انجام دهید. این یعنی هم به رژیم غذایی مناسب برای کنترل کم کاری تیروئید پایبند می مانید و هم در هزینه های روزمره صرفه جویی خواهید کرد. ترکیب تغذیه اصولی و انتخاب مواد غذایی با کیفیت، بهترین راه برای حمایت از درمان دارویی و بهبود کیفیت زندگی شماست.

سوالات متداول

کم کاری تیروئید چند باشد خطرناک است؟

برای تشخیص شدت کم کاری تیروئید، معمولا از آزمایش TSH و گاهی Free T4 استفاده می شود. در حالت طبیعی، سطح TSH باید بین حدود ۰.۴ تا ۴ میلی واحد در لیتر باشد. اگر مقدار TSH بالاتر از این محدوده برود، نشانه کم کاری تیروئید است. زمانی که TSH بالاتر از ۱۰ شود، کم کاری تیروئید جدی و نیازمند درمان فوری محسوب می شود.

در محدوده ۴ تا ۱۰ نیز بسته به شرایط بیمار، سن، علائم و وضعیت قلبی، پزشک ممکن است تصمیم به شروع درمان بگیرد یا فقط بیمار را تحت نظر قرار دهد. بنابراین خطرناک بودن کم کاری تیروئید بستگی به سطح TSH و همچنین علائم بالینی دارد.

درمان تیروئید کم کار چقدر طول میکشد؟

درمان اصلی کم کاری تیروئید مصرف داروی لووتیروکسین است که جایگزین هورمون طبیعی تیروئید در بدن می شود. این درمان معمولا طولانی مدت و در بیشتر موارد مادام العمر است. پس از شروع مصرف دارو، اغلب بیماران طی ۴ تا ۶ هفته احساس بهبودی پیدا می کنند، اما تنظیم دقیق دوز دارو ممکن است چند ماه زمان ببرد.

پزشک بر اساس نتایج آزمایش خون و وضعیت بیمار، دوز مناسب را مشخص می کند. در مواردی که کم کاری تیروئید به علت موقت مثل التهاب تیروئید پس از بارداری ایجاد شده باشد، امکان بهبود خودبه‌خودی وجود دارد، اما در اکثر افراد درمان دائمی است.

آیا تیروئید کم کار باعث چاقی میشود؟

بله، کم کاری تیروئید می تواند باعث افزایش وزن شود. علت اصلی آن کاهش سطح هورمون های تیروئیدی است که باعث کند شدن متابولیسم بدن می شود. در نتیجه بدن کالری کمتری می سوزاند و انرژی دریافتی به شکل چربی ذخیره می شود. علاوه بر این، کم کاری تیروئید باعث تجمع مایعات در بدن می شود که خود می تواند چند کیلوگرم به وزن اضافه کند.

البته باید توجه داشت که افزایش وزن ناشی از کم کاری تیروئید معمولا متوسط است و تغییرات شدید وزن بیشتر به رژیم غذایی و سبک زندگی فرد مربوط می شود. با درمان مناسب و مصرف منظم دارو، متابولیسم بدن به حالت طبیعی نزدیک می شود و کنترل وزن راحت تر خواهد بود.