خارش مقعدی یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می کنند. این عارضه ممکن است در نگاه اول ساده و موقتی به نظر برسد، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه ای از مشکلات جدی تر مانند بواسیر، شقاق، عفونت قارچی یا حتی بیماری های داخلی باشد. گاهی تنها رعایت بهداشت یا تغییر در سبک زندگی می تواند این مشکل را برطرف کند، اما در مواقع دیگر نیاز به درمان تخصصی وجود دارد. اگر شما هم با این موضوع دست و پنجه نرم می کنید یا به دنبال راه های خانگی و پزشکی برای درمان آن هستید، ادامه مقاله را از دست ندهید. در این مطلب به بررسی علت خارش مقعد، نشانه ها و انواع درمان آن می پردازیم تا بهترین راهکار را متناسب با شرایط خود پیدا کنید.
سرفصل‌ها
علت خارش مقعد چیست؟
خارش مقعد یکی از مشکلات شایع دستگاه گوارش و ناحیه مقعد است که می تواند افراد در سنین مختلف را درگیر کند. این عارضه معمولا به شکل احساس سوزش، تحریک یا خارش شدید در اطراف مقعد بروز پیدا می کند و گاهی آنقدر آزاردهنده است که کیفیت زندگی فرد را کاهش می دهد. علت اصلی خارش مقعد یکسان نیست و می تواند از مسائل ساده ای مانند رعایت نکردن بهداشت فردی تا بیماری های گوارشی یا عفونی جدی تر متغیر باشد. همچنین عوامل روانی مثل استرس و اضطراب نیز می توانند در شدت این خارش نقش داشته باشند. برای درمان اصولی، شناخت علت زمینه ای اهمیت زیادی دارد زیرا تنها برطرف کردن علامت ممکن است باعث بازگشت دوباره مشکل شود.
علت خارش مقعد در شب
خارش مقعدی که بیشتر در شب بروز پیدا می کند اغلب به دلیل وجود انگل هایی مانند کرمک است. این انگل ها معمولا شب ها فعال می شوند و اطراف مقعد تخم گذاری می کنند، به همین دلیل فرد احساس خارش شدیدتری را در هنگام خواب تجربه می کند. علاوه بر انگل، تعریق زیاد در طول روز، حساسیت به لباس زیر، یا مصرف برخی غذاها نیز می تواند باعث تحریک پوستی در شب شود. گاهی هم استرس شبانه یا مصرف داروهایی که خواب را تحت تاثیر قرار می دهند، شدت خارش را بیشتر می کنند. در این شرایط علاوه بر رعایت بهداشت، مراجعه به پزشک برای بررسی احتمال وجود انگل یا بیماری پوستی ضروری است.
علت خارش مقعد در کودکان
خارش مقعد در کودکان معمولا بیشتر از بزرگسالان دیده می شود و اصلی ترین دلیل آن آلودگی به کرم های روده ای است. کودکان به دلیل تماس بیشتر با خاک و اشیای آلوده و همچنین عادت کمتر به شستن دست ها، در معرض ابتلا به این انگل ها قرار دارند. علاوه بر آن، حساسیت پوستی به پوشک، استفاده از شوینده های معطر یا حتی تعریق زیاد نیز می تواند خارش در این ناحیه ایجاد کند. گاهی یبوست طولانی مدت یا اسهال های مکرر باعث تحریک پوست اطراف مقعد می شود و همین موضوع منجر به خارش می گردد. اگر این مشکل در کودک ادامه دار باشد، باید حتما توسط پزشک معاینه شود تا درمان مناسب آغاز گردد.
برای مطالعه بیشتر: طرحواره چیست
علت خارش مقعد بعد از مدفوع
بسیاری از افراد تنها پس از دفع مدفوع دچار خارش مقعد می شوند. این حالت ممکن است ناشی از باقی ماندن ذرات مدفوع و رعایت نکردن کامل بهداشت بعد از اجابت مزاج باشد. استفاده از دستمال های زبر یا مواد شوینده قوی نیز می تواند پوست اطراف مقعد را تحریک کرده و باعث خارش شود. در برخی موارد بواسیر داخلی یا خارجی و شقاق مقعدی نیز علت اصلی این خارش هستند، زیرا با عبور مدفوع، زخم یا التهاب این ناحیه تشدید می شود. همچنین ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر و اسهال های مکرر می تواند زمینه را برای تحریک پوستی فراهم کند. در این حالت بهتر است هم بهداشت با روش صحیح رعایت شود و هم بررسی پزشکی برای بیماری های زمینه ای انجام گیرد.
علت خارش مقعد در زنان و باردای
زنان به دلیل شرایط فیزیولوژیکی و هورمونی خاص خود، بیشتر ممکن است دچار خارش مقعد شوند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، افزایش تعریق، یبوست شایع در این دوره و حتی بواسیر بارداری می تواند باعث بروز این مشکل شود. علاوه بر آن، عفونت های قارچی یا باکتریایی دستگاه تناسلی نیز می توانند به ناحیه مقعد سرایت کرده و خارش ایجاد کنند. استفاده از لباس های تنگ و غیرنخی یا محصولات بهداشتی معطر نیز از دیگر عوامل موثر هستند.
در بارداری، به دلیل محدودیت مصرف برخی داروها، درمان باید حتما زیر نظر پزشک انجام شود تا هم ایمنی مادر و هم سلامت جنین حفظ گردد. در غیر دوران بارداری هم رعایت بهداشت فردی، پوشیدن لباس زیر مناسب و درمان عفونت های واژینال می تواند از خارش مقعد جلوگیری کند.
علت خارش مقعد در مردان
مردان نیز به اندازه زنان می توانند دچار خارش مقعد شوند و عوامل مختلفی در بروز این مشکل نقش دارند. تعریق زیاد به دلیل فعالیت های بدنی یا پوشیدن لباس های تنگ و غیرنخی یکی از شایع ترین دلایل است. همچنین ابتلا به بواسیر، شقاق یا فیستول مقعدی در مردان شایع تر است و همین بیماری ها باعث تحریک و خارش در اطراف مقعد می شوند.
مصرف زیاد غذاهای تند و ادویه دار، نوشیدنی های الکلی یا کافئین نیز می تواند شدت خارش را افزایش دهد. از سوی دیگر، ابتلا به بیماری های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس نیز ممکن است ناحیه مقعد را درگیر کند و علائم ناخوشایندی ایجاد نماید. بنابراین در مردان هم شناخت علت دقیق و درمان به موقع اهمیت زیادی دارد.
برای مطالعه بیشتر: غذاهای محلی جنوب
آیا خارش مقعد خطرناک است؟
خارش مقعد به خودی خود یک بیماری جدی محسوب نمی شود، اما می تواند نشانه ای از مشکلات مهم تری در بدن باشد. در بسیاری از موارد، خارش ناشی از عوامل ساده ای مانند رعایت نکردن بهداشت یا مصرف برخی مواد غذایی است، اما در برخی دیگر ممکن است نشان دهنده بیماری هایی مانند بواسیر، عفونت های قارچی یا حتی مشکلات روده ای باشد. اگر خارش مداوم، شدید یا همراه با خونریزی و درد باشد، باید جدی گرفته شود زیرا می تواند علامت بیماری های جدی تر باشد. همچنین خاراندن مکرر این ناحیه باعث زخم و عفونت پوستی می شود که درمان را دشوارتر خواهد کرد. بنابراین در صورت تداوم یا شدت علائم بهتر است فرد حتما به پزشک مراجعه کند.
درمان خارش مقعدی خانگی بزرگسالان و کودکان
در این بخش به بیان بهترین روش های درمان خانگی خوهیم پرداخت:
۱. رعایت بهداشت صحیح
تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد اصلی ترین اقدام برای کاهش خارش است. شستشوی ناحیه با آب ولرم پس از اجابت مزاج باعث می شود ذرات مدفوع باقی نماند و پوست تحریک نشود. بهتر است از دستمال های نرم و بدون عطر استفاده شود و از صابون های قوی یا مواد شوینده شیمیایی پرهیز گردد چون می توانند خشکی و التهاب ایجاد کنند. در کودکان شستن مقعد با آب ساده و خشک کردن ملایم با حوله نرم بهترین انتخاب است. این روش ساده می تواند جلوی بسیاری از موارد خارش را بگیرد.
۲. استفاده از کمپرس سرد
قرار دادن کمپرس یخ یا حوله خیس و خنک روی ناحیه مقعد، التهاب و قرمزی پوست را کاهش می دهد. سرما رگ های خونی را جمع می کند و احساس خارش را کمتر می نماید. این روش برای مواقعی مناسب است که خارش شدید و فوری وجود دارد و فرد به تسکین سریع نیاز دارد. در کودکان باید یخ را داخل پارچه گذاشت و به طور مستقیم روی پوست قرار نداد تا آسیب ایجاد نشود. تکرار این روش چند بار در روز می تواند علائم را به خوبی کنترل کند.
۳. مصرف غذاهای پرفیبر
یبوست یکی از شایع ترین دلایل خارش مقعد است زیرا دفع مدفوع سفت باعث زخم یا تحریک پوست می شود. مصرف مواد غذایی پرفیبر مانند میوه ها (سیب، گلابی، انجیر، آلو)، سبزیجات تازه (هویج، کرفس، کاهو) و غلات کامل (جو دوسر، نان سبوس دار) به نرم شدن مدفوع کمک می کند. در بزرگسالان نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز ضروری است. در کودکان هم اضافه کردن میوه های نرم یا پوره شده به رژیم غذایی می تواند از یبوست جلوگیری کند.
۴. پرهیز از غذاهای محرک
برخی مواد غذایی می توانند مستقیما باعث تحریک مقعد و خارش شوند. فلفل، ادویه جات تند، نوشابه های گازدار، قهوه، شکلات و غذاهای سرخ شده از جمله این موارد هستند. در بزرگسالان حذف این مواد غذایی از رژیم می تواند به سرعت علائم را کاهش دهد. در کودکان نیز خوراکی های فرآوری شده، بیسکوییت های رنگی یا تنقلات مضر می توانند تحریک کننده باشند و بهتر است جایگزین های سالم برایشان انتخاب شود.
۵. استفاده از داروهای گیاهی ساده
برخی درمان های گیاهی خانگی خاصیت ضد التهاب و ضد میکروب دارند. ژل آلوئه ورا می تواند مستقیما روی ناحیه مالیده شود و احساس خنکی و تسکین به همراه دارد. روغن نارگیل یک گزینه دیگر است که رطوبت پوست را حفظ می کند و خاصیت ضد قارچی ملایمی دارد. دم کرده بابونه نیز می تواند به صورت کمپرس استفاده شود و التهاب را کاهش دهد. در کودکان باید مقدار کمی از این مواد و با احتیاط استفاده شود تا حساسیت پوستی ایجاد نشود.
۶. پوشیدن لباس زیر نخی و گشاد
هوای گرم و تعریق زیاد می تواند محیط مقعد را مرطوب کرده و خارش را تشدید کند. انتخاب لباس زیر نخی، گشاد و قابل تنفس به کاهش تعریق و تحریک پوستی کمک می کند. در بزرگسالان بهتر است لباس زیر روزانه تعویض شود. در کودکان نیز استفاده از پوشک های بدون عطر و تعویض سریع آنها بعد از خیس شدن یا کثیف شدن اهمیت زیادی دارد. این کار مانع از تحریک پوست حساس کودک می شود.
۷. حمام نشیمن با آب ولرم
نشستن در لگن آب ولرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باعث شل شدن عضلات اطراف مقعد و کاهش التهاب می شود. می توان مقدار کمی نمک یا جوش شیرین به آب اضافه کرد تا خاصیت ضد باکتریایی و آرامش بخش آن بیشتر شود. این روش به ویژه برای بزرگسالانی که دچار بواسیر یا شقاق هستند بسیار مفید است. برای کودکان هم می توان از حمام کوتاه با آب ولرم ساده استفاده کرد تا التهاب کاهش پیدا کند.
۸. کوتاه کردن ناخن ها و پرهیز از خاراندن
خاراندن مداوم پوست اطراف مقعد باعث زخم، عفونت و تشدید خارش می شود. بزرگسالان باید سعی کنند از خاراندن خودداری کنند، حتی اگر خارش شدید باشد. در کودکان هم باید ناخن ها مرتب کوتاه شوند تا در صورت خاراندن ناخواسته، پوست آسیب نبیند. در موارد شدید می توان شب ها از دستکش نخی سبک برای کودک استفاده کرد تا از خراشیدن ناخواسته جلوگیری شود.
بهترین پماد برای خارش مقعدی
پمادهای مختلفی برای کاهش خارش و التهاب مقعد وجود دارند که انتخاب آنها به علت اصلی مشکل بستگی دارد. اگر خارش ناشی از بواسیر باشد، پمادهای ضد بواسیر مانند هیدروکورتیزون یا لیدوکائین می توانند درد و التهاب را کاهش دهند. در مواردی که علت خارش عفونت قارچی یا باکتریایی است، استفاده از پمادهای ضد قارچ یا آنتی بیوتیک تجویز می شود. برخی پمادها نیز خاصیت بی حسی موضعی دارند و به طور موقت احساس خارش را کم می کنند. نکته مهم این است که پماد تنها یک درمان علامتی است و نمی تواند علت اصلی را از بین ببرد، بنابراین مصرف آن باید تحت نظر پزشک و همراه با درمان علت زمینه ای باشد.
دارو گیاهی برای خارش مقعدی
برخی داروهای گیاهی و روش های طبیعی می توانند در کاهش خارش مقعد موثر باشند، به خصوص زمانی که خارش ناشی از التهاب یا تحریک پوستی باشد. استفاده از ژل آلوئه ورا به دلیل خاصیت ضد التهابی و خنک کنندگی می تواند تا حد زیادی احساس سوزش را کاهش دهد. روغن نارگیل و روغن درخت چای نیز به دلیل خاصیت ضد میکروبی و ضد قارچی برای این مشکل مفید هستند. مصرف دم کرده گیاه بابونه یا استفاده از کمپرس آن روی ناحیه مقعد نیز می تواند التهاب و خارش را آرام کند. البته باید توجه داشت که داروهای گیاهی بیشتر برای تسکین موقت هستند و در صورتی که علت اصلی خارش یک بیماری جدی باشد، درمان قطعی تنها با نظر پزشک امکان پذیر است.
سخن آخر
در مجموع خارش مقعدی می تواند به دلایل مختلفی از مشکلات ساده پوستی گرفته تا بیماری های گوارشی و عفونی بروز پیدا کند. توجه به علائم و انتخاب درمان درست نقش بسیار مهمی در بهبود این وضعیت دارد. اگر روش های خانگی پاسخگو نبود یا علائم شما شدیدتر شد، مراجعه به پزشک بهترین تصمیم است.
برای این کار می توانید از خدمات تخصصی و مطمئن استفاده کنید. پیشنهاد ما این است که به صفحه مراکز پزشکی و سلامتی در تخفیفان سر بزنید، جایی که امکان مشاهده لیست مراکز معتبر، مقایسه خدمات، بررسی نظرات کاربران و انتخاب با تخفیف ویژه برای شما فراهم شده است. همین حالا اقدام کنید تا بهترین درمان را با مناسب ترین هزینه دریافت کنید.
سوالات متداول
خارش مقعدی نشانه چیست؟
خارش مقعدی می تواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود و در بسیاری از موارد یک علامت هشدار دهنده برای مشکل زمینه ای است. این خارش ممکن است به دلیل رعایت نکردن بهداشت فردی، تعریق زیاد، مصرف غذاهای تند و محرک یا حتی حساسیت به شوینده ها باشد. در عین حال برخی بیماری‌ها مانند بواسیر، شقاق مقعد، عفونت های قارچی یا انگلی، آلرژی پوستی و حتی دیابت نیز می توانند باعث بروز این مشکل شوند.
آیا خارش مقعد همیشه نشانه بیماری است؟
خیر، در بسیاری از مواقع خارش به علت تحریک موقت پوست یا رعایت نکردن بهداشت رخ می‌دهد. اما اگر خارش مداوم باشد یا همراه با خونریزی و درد باشد، احتمال بیماری‌های جدی‌تر وجود دارد.
چه زمانی باید برای خارش مقعد به پزشک مراجعه کرد؟
اگر خارش بیش از دو هفته ادامه داشت، همراه با ترشح، درد یا خونریزی بود، یا با درمان‌های خانگی بهبود پیدا نکرد، مراجعه به پزشک ضروری است.
آیا رژیم غذایی در خارش مقعدی نقش دارد؟
بله، مصرف غذاهای تند، قهوه، الکل و مواد محرک می‌تواند باعث تشدید خارش شود. در مقابل مصرف فیبر کافی و نوشیدن آب به بهبود این وضعیت کمک می‌کند.
مطالب مرتبط
جدیدترین پست ها
طرحواره رها شدگی؛ نشانه ها + تاثیر در رابطه | ۵ روش درمان
اگر شما هم در روابط عاطفی یا اجتماعی خود احساس اضطراب مداوم، ترس از ترک شدن یا وابستگی بیش از حد به دیگران دارید، ممکن است با…
